Gestamp taldeko Matriceria Deusto enpresak akordio transakzionala egin du langile-batzordearekin, kaleratzeen baldintzak adosteko negoziazioak porrot egin ostean.

ITP Aero Castings taldearen zuzendaritzak enplegu erregulazioko espedientea aurkeztuko du Barakaldoko eta Sestaoko lantegietan.

Greba eguna Santurtziko San Juan de Dios ospitalean abenduaren 10ean. Protestak hitzarmen kolektiboa eta lan baldintzak hobetzeko negoziazio faltaren aurrean.

Nafarroako ostalariek arretaz begiratzen diote egutegiari: atzerako kontua hasi dute. Gobernuak baieztatu duenez, ostegunetik aurrera ireki ahal izango dituzte terrazak %100ean, lau pertsona mahai bakoitzeko eta 1,5 metroko distantziarekin, eta, ondorioz, lurraldeko zenbait ostalari argia ikusten hasi dira. Sektoreko elkarteen arabera, baina, ez da nahikoa. Irekitzeko baimena lokal guztiei eta osorik ematea nahi dute eta itxiera aginduak eragindako kalteengatik ordaina emateko. Ostalariei batu zaizkie hoteletako eta kanpinetako enpresariak, eta lurraldearen itxialdi perimetrala kentzeko eskatu dute.

Taberna eta jatetxeetako arduradunek eta langileek manifestazioa egin zuten atzo Iruñean, auto karabana baten bitartez. Ordurako ziurtzat ematen zuten terrazak ireki ahalko zituztela, baina konfirmazioa falta zuten; iluntzean jaso zuten. Beatriz Huarte bozeramaileak adierazi zuen neurri hori eta gobernuak iragarritako laguntzak ez direla nahikoak —fakturazioan izandako beherakadaren araberakoak; 25.000 eurokoak gehienez—, eta «premiazko kalte-ordainak» behar dituztela azpimarratu zuen. «Gure negozioak eta gure enpresak errentagarriak dira, baina kontua da itxierara behartuta gaudela. Egoera horrek, beraz, konpentsazio ekonomiko bat eskatzen du».

Hoteletako eta kanpinetako jabeek, berriz, atzo kaleratutako ohar batean lurraldearen itxialdi perimetrala kentzeko eskatu zuten, Nafarroatik kanpoko bisitariak jaso ahal izateko. Hotelen kasuan, gogoratu dute uda eta udazkena «negargarriak» izan direla. Hoteletan ekitaldiak eta janariak egiteko ezintasuna gehituz gero, egoera are gehiago okertu dela azpimarratu dute. Azaldu dutenez, martxotik azarora bitartean fakturazioa %67 jaitsi da 2019ko epe berarekin alderatuta. Jakinarazi dutenez, Iruñeko sei hotel itxi behar izan dituzte aldi baterako, eta batzuek ez dute irekitzeko datarik.

Kanpinen kasuan, sektorea udan gehien kaltetuetako bat izan ez bada ere, kolpe «gogorra» dutela esan dute: %30 jaitsi dutela aurtengo fakturazioa. Gainera, gogorarazi dutenez, kanpin horietako asko udazkenetik aurrera ixten dira, eta udaberrira arte ez dituzte ateak berriro irekitzen.

Ostalariek bezala negozio horien jabeek ere «premiazko erreskate» bat eskatu diote gobernuari, eta, horrekin batera, beste neurri batzuk: zenbait zergaren eta mailegu batzuen ordainketak atzeratzea eta lege aldaketa bat errentamenduen kostuak murriztu ahal izateko.

Udazken iluna

Argazkia oso antzekoa da Euskal Herri osoan. Hegoaldeko beste hiru lurraldeetan urrunago dago taberna eta jatetxeen irekitzeko ordua, eta sektoreko arduradun eta langileen ezinegona handituz doa. Atzo, manifestazioa egin zuten Bilbon, eta Donostian ostiral eguerdirako iragarri dute.

Turismoan, berriz, Eustatek atzo kaleratutako datuek erakusten dute udazkenean okertu egin dela egoera. Urrian, % 63,1 jaitsi ziren bisitarien sarrerak Araba, Bizkai eta Gipuzkoako hoteletan. Udan %47,4 izan zen jaitsiera, eta irailean %60,2. Urrian, Bizkaian nabaritu da gehien: % 68,8 behera. Gipuzkoan %59,5 eta Araban, %53,2. Beherakada, batez ere, atzerriko bisitarien artean gertatu da: % 79,7 gutxiago.

Urrian, 501 hotelek jardueraren bat izan zuten, eta 127 hotel erabat itxita egon ziren, 2019an baino 88 gehiago. Establezimendu horien eguneko batez besteko tarifa 69,2 euro izan da; duela urtebete baino % 26,5 gutxiago.

Bilboko portuko lan gatazka kale itxi baten sartzen ari da, eta jokalekua Santurtzitik (Bilbo) Madrilera aldatuko da orain. Lau zamaketa enpresak batzen dituen Bilbo Estiba elkarteak uko egin dio Eusko Jaurlaritzaren Lan Sailak eginiko bitartekaritza eskaerari, eta, ezezkoari erantzunez, zamaketarien sindikatuek Espainiako Lan Ministerioari eskatu diote ardura hartzeko. Bilbo Estibak jakinarazi du arbitraje loteslea ez den negoziazio bide guztiak agortutzat ematen dituela, baina orain litekeena da Espainiako Gobernuaren bitartekaritza eskaera jasotzea. Bilboko portua kudeatzearen eskuduntza harena da.

Bilboko portuko zamaketariek iragan astean jo zuten Jaurlaritzako Lan Sailaren atea. Erakunde publikoen eta enpresaren aldetik hainbatetan leporatu zaie negoziatzeko borondaterik eza; haiek, berriz, ukatu egin izan dute publikoki, eta hori erakusteko aukeratu zuten bitartekaritza publikoa. Lan Sailak ardura hori bere gain hartzea onartu zuen, grebaren ondorioz «sortzen ari den egoerarengatik, eta greba Bilboko portuan eta Euskadiko ehun produktiboan izaten ari den eraginarengatik».

Greba eskubiderako legeak arautzen duen formula bat da bitartekaritza, eta botere hori aitortzen dio lan agintaritzari. Formulak, baina, ez ditu bi aldeak negoziatzera behartzen, eta uko egin dakioke. Eta hori egin du, hain zuzen, Bilbo Estibak: ezetz esan. Asteak pasatu dira enpresa eta langileen arteko azken bileratik, eta, norbaitek behartu ezean, ez dirudi egoera aldatuko denik.

Bilbo Estibak Jaurlaritzari emaniko erantzunean argi utzi du ez duela negoziazio gehiago nahi, eta arbitraje loteslera jo nahi duela. Zamaketarien sindikatuek, baina, hori eragotzi nahi dute, susmoa dutelako enpresen alde egingo duela ebazpenean. Hori dela eta, azken aukera agortu dute: bitartekaritza Espainiako Lan Ministerioari eskatzea.

Zamaketarien langile batzordea osatzen duten sindikatu guztiek —Coordinadora, UGT, ELA, LAB eta KAIAk— eskutitza bidali zioten atzo Yolanda Diez Espainiako Lan ministroari. Negoziazio prozesuaren «blokeo egoera» ikusita, eta «negoziazio mahaian jardunik» ez dagoenez, ahalik eta goizen bitartekaritza prozesu bat martxan jartzeko eskatu diote. Trukean, eta borondate oneko keinu moduan, sindikatuak prest agertu dira greba bertan behera uzteko negoziazioak irauten duen bitartean. Orain ikusi behar da lehenik ea ministerioak eskaera onartzen duen, eta, gero, ea Bilbo Estibak onartzen duen.

Espainiako Gobernuak, izan ere, badirudi bide guztiak agortu nahi dituela arbitraje loteslea ezarri aurretik. Hedabide batzuetan zabaldu zenez, Jaurlaritzak esku hartzeko eskatu zion duela bi aste, eta formula hori saihestu zuen. Arbitrajea greba eskubidea urratzeko modu bat da, eta zamaketariak ezarri zaizkien gutxieneko zerbitzuak betetzen ari dira. Are gehiago, ELA sindikatuak helegitea jarri zien gutxieneko zerbitzu batzuei, gehiegizkoak zirelakoan, eta Bilboko Gizarte Arloko Epaitegiak arrazoia eman die behin-behinean.

Grebari dagokionez, gaurkoa hogeita lau orduko lanuzteen hamaseigarren eguna da. Zamaketariek hilabete daramate lau orduko, txanda erdiko eta egun osoko etenak egiten. Kontratu finkoa duten 320 zamaketariak eta behin-behineko egoeran hamabi urte daramatzaten beste 103 ari dira greba egiten. Lan hitzarmena berritzea eskatzen ari dira, eta finko kopurua handitzea.

Eduardo Zubiaurre Confebasken presidenteak “ez etsitzeko” deia egin du koronabirusaren pandemiak eragindako krisiaren aurrean.

Eusko Jaurlaritzaren Lan sailburuordetzak gaur eguerdian Bilboko Portuko zamaketa sektoreko sindikatuei jakinarazi die enpresak uko egin diola bitartekaritzari.

Haurreskolak Partzuergoan greba iragarri dute abenduaren 10 eta 16rako. Aldarrikapenen artean hitzarmen berri bat negoziatzea eta ordezkapenak betetzea daude.

Eusko Jaurlaritzaren laguntzarik gabe Aernnova beharbada ez zen existituko gaur. Ez da kazetari honen esana, Arantza Tapiarena baizik, Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapeneko sailburuarena. Baina ez pentsa asteon Berantevillako (Araba) plantako ehun kaleratzeen iragarpenaren harira ahoskatua denik; 2015. urtekoa da, aeronautika enpresak fabrika berean 133 lanpostu kentzera zihoala jakinarazi zuenekoa. Haserre hitz egin zuen Tapiak hedabideen aurrean, Arabako enpresak ia aldi berean, Toledoko plantan (Gaztela-Mantxa, Espainia) 150 lanpostu sortzeko asmoa zuelako. Zerk eraman zuen Tapia hain gordin hitz egitera duela bost urte eta zergatik ez da berdin aritu orain?

Aernnova euskal industriaren abangoardiako ordezkariaren sorreraren nondik norakoetan arakatu behar da Tapiaren hitzen esanahia erabat ulertzeko. Arabako aeronautikaren aitzindari Gamesaren adar bat da Aernnova. 2006ko urte bukaeran enpresa berriaren zuzendaritza partzuergo berri batek hartu zuen; akordioa egin berria zuen Eusko Jaurlaritzarekin: «Taldearen egoitza sozialak, fiskalak eta zuzendaritza efektiboak Euskadin jarraituko dute». Konpromiso hori hartu zuen enpresak. Ana Agirre zen Industria sailburua orduan: «Proiektu honek Euskadin duen konpromisoa eta apustu sendoa» nabarmendu zituen akordioa sinatu zuten egunean. 2006 hartan, Aernnovak «enplegu mailari eusteko konpromisoa» hartu zuen, gainera. Zehatzago oraindik: «Enpleguari kalte egingo lioketen deslokalizazio larriak» ez egiteko konpromisoa agertu zuen jendaurrean.

Ulertzekoa da Tapiaren haserrea 2015eko iragarpenen ostean. «Aernnovaren jokaera salatu nahi dugu, bai Jaurlaritzarekiko, bai instituzioekiko, bai langileekiko»; «ezin gara neutral egon»; eta «xantaia da» esaldiak bota zituen orain dela bost urteko azaroan. Hegazkinen sektorean aritzeari utzi zion Gamesak 2006an, berriztagarrien alorra lehenetsita —orain Alemaniako Siemensen esku—, eta negozio aeronautikoa inbertitzaile talde baten eskuetan geratu zen, Iñaki Lopez Gandasegi buru. Eragiketa aurrera eramateko finantza bazkide bat bilatu zuten Euskal Herritik kanpo: CCM Caja Castilla La Mancha. Harrezkero inbertsio eta jarduera ugari Gaztela-Mantxan kokatzea erabaki du zuzendaritzak. Garai horretan Euskal Herriko finantza bazkide bat lortu izanak enpresaren norabidean nolako ondorioak izango zituen erantzunik gabeko galdera izango da beti.

Orain, berriz, mende batean aurrekaririk gabeko pandemia bat iritsi da mundu globalizatura, eta hegazkinak lurrean geratu dira; leher egindako konpainien inbertsioak eten dira. Eta Tapiak krisi gogor bati buruzko azalpen soilak baizik ez ditu eman gaur arte, enpresei «ahal diren enplegu guztiei eutsita» jarduerarekin jarraitzeko esatearekin batera; «lau edo bost urte» aipatu ditu aeronautikaren merkatuak normalizatzeko beharko duten epeari erreparatuz, eta, bien bitartean, euskal industriaren sektore preziatuenetako bat odolusten ari da, lehen biktimak, beti bezala, langileak direla.

Berantevillan, «galera historikoak» direla eta, ehun kaleratuko dituzte 2021eko hasieran, langileek topatzen ez badute erregulazio prozesua geratzen lagunduko lukeen erakundeen babes sendo bat. Ez du ematen Ekonomiaren Garapeneko sailburua duela bost urteko hordagoa botatzeko tenorean denik, baina ezin da ahaztu hainbeste aldiz goratzen duten kolaborazio publiko-pribatu horren magman urtzen direla batzuetan nahitaezkoak ematen duten erabaki traumatikoak, kasurako 2015ean Aernnovak egin ez zituen kaleratzeen iragarpen hura.

Eta zenbatekoa da Aernnova pribatuak jaso duen kolaborazio publikoaren zenbatekoa? Zazpi milioi eurokoa azken urteotan, EH Bilduk asteon salatu duenez. Horregatik eskatu diote gobernuari, hala koalizioak nola Berantevillako langileek, enpleguaren alde esku hartzeko.