UGTk eta CCOOk grebari eutsiko diote, urtarrilaren 5etik 8ra, eta Loiuri eragingo dio. Iberiak Estatuko zortzi aireportu nagusitan, tartean Bilbon, ‘handling’ zerbitzua galdu ostean piztu da gatazka.

EAJk eta PSE-EEk aldeko botoa eman diete EAEko 2024ko Aurrekontuei, Eztabaidan, akordioak lortzeko “borondate eza” leporatu diote elkarri Gobernua babesten duten taldeek eta oposiziokoek.

Hiru punturekin agurtu nahi zuten urtea Alavesek eta Osasunak, baina bi taldeak esku hutsik joan dira etxera. Alavesek bikain lehiatu du Real Madrilen aurka, eta garaipenean sinesteko arrazoi asko izan ditu Nachok 54.minutuan txartel gorria ikusi ondoren. Hala ere porrota jaso du, Lucas Vazquezek luzapeneko korner batean gola sartu ondoren. Osasunak, ordea, ez du behar bezain ondo lehiatu, eta jokoan aspalditxo dabil asmatu ezinik. Irabazten hasi da, baina gehiegi eman dio Mallorcari, eta Balearretako taldeak hiru gol sartu dizkio Sergi Herrerari. Mendizorrotzakoak partida handiaren itxurara hartu du hasi eta berehala. Zaleek izugarri bultzatu dute etxeko taldearen hasiera, eta oso ausart hasi da Alaves. Kontraerasoan bi alboetatik saiatu da, eta zazpigarren minutuan Luis Riojak izan du lehen aukera argiena. Eskuinetik jokaldi ona egin ondoren, ate osoa beretzat zuela iritsi zaio baloia, baina Fran Garciaren bizkarrarekin egin du topo, Kepa Arrizabalagaren atearentzat oso jaurtiketa arriskutsua zena eragotziz. Etengabeko hartu-emana izan dira bi taldeen arteko lehen 20 minutuak. Kanpokoek erritmoa zeramaten haien jokaldietan, arrisku gutxirekin, eta etxekoek euren aukeraren zain zeuden, aurkako atera abiadura handiz iristeko. Izan ere, Rafa Marin, Alavesen utzita dagoen harrobi zuriko jokalariak, aldaratze bat aurkitu du korner batean eta gola urratu du, baina ezin izan du errematea eroso egin eta Kepak aukera zapuztu du. Alaves sendo izan da lehen zatian, eta bazuen bigarren zatian nola jokatzeko modurik. Baina partidaren norabidea aldatu da guztiz 54.minutuan, bi taldeentzako. Nacho Fernandezek txartel gorria ikusi du Samu Omorodioni sarrera bortitz bat egin ostean. Eta Alavesek gailendu behar zuela ematen zuenean, kontrakoa gertatu da. Real Madril baloiaren jabe egin da. Jude Bellingham jokoan gehiago sartzen saiatu da, eta lehen zatian baino errazago lortu du konektatzea Rodrygorekin. Aurrelari brasildarrak izan zuen bigarren zatiko aukerarik onena, ezkerretik agertu zen kontraeraso batean, eta bere jaurtiketa atearen eskuadratik oso hurbil geratu da. Real Madrilek ez du gutxiagotasunik jasan, eta partida amaierara arte bizirik mantendu da. Bertan, Ancelottiren taldea gustura sentitzen da, eta 92. minutuko korner batean lortu du gola. Lucas Vazquezek egin du gola, Siveraren aurrean eragozpenik gabe. Burua ezin altxatu Osasuna ez dabil ondo, eta gaur beste partida kaskar bat osatu du Jagoba Arrasateren taldeak. Azken jardunaldian, mirarizko hiru puntu lortu zituen Rayoren aurka, baina jokoan asmatu ezinik jarraitzen duela berretsi du. Eta hori, ezin-hobe sartu dela gaurko partidan, zazpigarren minuturako aurrea hartuz Pablo Ibañezen golarekin. Baina Balear Uharteetako taldeak sei minutu behar izan ditu Ibañezen gola indargabetzeko. Matija Nastasic erdiko atzelari serbiarrak egin du berdinketaren gola, Dani Rodriguezek jaurtitako korner batean. Mallorca, Osasuna baino gehiago izan da lehen zatian, nahiz eta Javier Aguirrek aulkian utzi hainbat jokalari garrantzitsu. Jaume Costak, Pablo Maffeok eta Antonio Sanchezek 2-1ekoa izan dute, baina ez dute asmatu, edo Herrera bikain batekin egin dute topo. Nafarroako taldea lokartuta atera da atsedenaldiaren ondoren, eta hamar minutu baino gutxiagoan bi gol jaso ditu, Dani Rodriguezek eta Antonio Raillok egindakoak. Gaur, gainera, Osasunak ez du hobera egin aldaketekin; gorritxoak ez dira inoiz eroso sentitu berdegunean eta, are gehiago, azken txanpan beste golen bat jasan ahal izan dute. Dena erabakita zegoela zirudienean, Raul Garciak Osasunaren bigarren gola sartu du luzapenean, eta Mallorca bere abantailari eusteko ahalik eta ahalegin handiena egitera behartu du azken minutu ikaragarri batzuetan. Baina gaurkoan ez da iritsi luzapeneko gola, eta ez du punturik ostu Osasunak.

Realari aho zapore garratza utzi dio 2023. urteko azken partidak. Marka da hori, berebiziko urtea osatu eta gero. Egiari zor, Espainiako ligaren bide luzean koska bat gehiago besterik ez da jardunaldi bakoitza, baina garaiak sortzen du esangura. Ez alferrik, beti baita garrantzitsua eten bati pozarren ekitea, geldialdia arinagoa egiteko. Txuri-urdinek ez dute halakorik lortu, hiru puntuak lortu nahi zituztelako. Bakarra eskuratu du Cadizen. Izan ere, hasi bezala amaitu da Nuevo Mirandilla estadioko partida: golik gabe. Bi taldeek puntuak banatu dituzte, eta hori sari txikia da gorengo postuen peskizan ari den talde batentzat. Imanol Alguacilen multzoak aukera bikaina zuen gaur, Txapeldunen ligako postuen lehian ari diren taldeen erritmoari eusteko, baina apur bat atzera geratu da. Atletico Madril laugarrenak eta Athletic bosgarrenak lau punturen aldea dute orain; bi puntura geratzeko abagunea galdu du. Sasoi hasieratik erabilitako jokalari multzoa kontuan hartuta, Imanolek talde egokia zelairatu du. Atzealdeko bi hegaletan txertatu ditu berritasun nagusiak, uste baino lehen osatu den Brais Mendezekin batera. Kieran Tierneyk eta Alvaro Odriozolak egin dituzte defentsako hegaleko lanak. Hori bai, bitxia izan da eskuin aldekoen kasua, partidan zehar jazotako gora-beherengatik. Orotara lau lagun aritu dira postu horretan. Hamari Traorek hartu dio erreleboa Odriozolari, lehen zatian, baina ez du asko iraun. Malikoak min hartu du, eta Aritz Elustondok ordeztu du. Beasaindarrari ere sarrera itsusia egin diote, barren, eta hura ere aldaketa beharrean izan da. Azkenerako, Aihen Muñozek ezohiko lekuan jokatu behar izan du. Bost aldaketatik hiru horretarako erabili ditu Imanolek, bestelako erremediorik ezean. Hura izan da neurketak eman duen hizpideetako bat, eta sintomatikoa da. Esan nahi du bi taldeak hutsal aritu direla erasoan. Cadiz aritu da biziago hasieran, garaipen premiak eraginda —irailaren lehenean irabazi zuen azken partida—, baina espejismoa izan da. Gabezia handiak ditu ate aurrean, eta izan dituen aukera apurrak ondo saihestu ditu Alex Remirok. Hain justu ere, atezain nafarra izan da Realekoen jokalari onentsuenetako bat. Neurketak izandako bilakaeraren beste sintoma bat da hori. Eraginkortasunik gabe Realak ez du beste aldietako nagusitasunik erakutsi. Distira falta izan zaio jokoan, azken metroetan batez ere, eta gol aukera urriak izan dituzte txuri-urdinek. Umar Sadiqen bakarkako saialdiek ez dute eraginik izan, eta gainontzeko jokalari esanguratsuak ere tantaka agertu dira erasoko jokoan. Hala, Martin Zubimendik izan du Realekoen aukerarik argiena. Eskuin hegaletik antolatutako jokaldi baten ostean, erdilari donostiarrak baloi galdu bat jaso du arean, baina haren ezkerkadak langa jo du. Beste behin, Zubimendik erakutsi du ahalaz gain fedea ere baduela. Ezohiko posturan errematatu du baloia, baina hark izan du gola gertuen. Ordutik aurrera, deus gutxi berdegunean. Imanolek Beñat Turrientes eta Carlos Fernandez zelairatu ditu, jokoa suspertu asmotan. Erdilari beasaindarrak azkenaldiko joerari eutsi dio, eta borondatetsu aritu da zelaian. Aurrelari espainiarra, ostera, bere lekua aurkitu ezinean ari da. Bien bitartean, Sadiqek nahigabe aurpegiarekin utzi du zelaia. Edonola ere, azkenerako bi taldeak katramilatu egin dira zelaian, eta jokalariek egindako falta kopuru handiak makaldu egin du jokoa. Joko eta distira gutxiko norgehiagoka izan da Cadizekoa, eta lehiaketari dagokionez urtea amaitu ondotik, egun batzuetako atsedenera joko dute orain. Realaren kasuan, aurrean dituen helburu garrantzitsuen aurretik atseden hartzeko garaia izango da, eta datorren urtea 2023aren trazakoa baldin bada, gaitzerdi.

Iruñeko udaletxetik 300 metro eskasera den Pamplona Catedral hotela aukeratu dute EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak udal gobernuko akordioa sinatzeko. Orotara, lehentasunezko 60 ekintza jasoko ditu dokumentuak. Ikusmin handia piztu du agerraldiak, eta hiru alderdietako ordezkariak pozarren agertu dira kameren eta kazetarien aurrean. «Ilusioa» eta «anbizioa» transmititu dute. Zurekin Nafarroako Txema Mauleonen hitzetan, agintaldiko hiru urteetatik harago doan akordioa da, eta «azkar eta eraginkor» ibili dira haren edukia sinatzeko. Geroa Baiko Mikel Armendarizen arabera, «Iruñea azken hilabeteetako paralisitik aterako du, eta egonkortasuna emango dio». EH Bilduko Joseba Asironentzat, berriz, «egun garrantzitsua eta historikoa da, ziklo berri bat irekitzen duelako. Bizikidetza, desberdinen arteko begirunea eta gure aniztasunaren balioa nabarmentzea funtsezko zutabeak izango dira». Ekainaren 17an haren hautagaitza aurrera atera ez bazen ere, Asironek azpimarratu du zentsura mozioa ez dela «bigarren itzuli bat» izango. «Egun garrantzitsua eta historikoa da, ziklo berri bat irekitzen duelako. Bizikidetza, desberdinen arteko begirunea eta gure aniztasunaren balioa nabarmentzea funtsezko zutabeak izango dira». JOSEBA ASIRON EH Bilduko alkategaia Abenduaren 13an erregistratu zuten zentsura mozioa hiru alderdiek eta PSNk Iruñeko Udaleko idazkariaren aurrean. Egun berean, EH Bilduk eta Alderdi Sozialistak mugimendu politiko horri guztiari bide eman dion akordioa ezagutarazi zuten. Hain zuzen ere, Asironek nabarmendu du agiri hori izan dutela oinarri gobernu akordioa hitzartzeko. Hala, udal gobernua EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak osatuko badute ere, PSNk emandako babesa eskertu du Asironek. Gaineratu du akordioaren berri badutela sozialistek, eta haien botoak gehituta «babes garrantzitsua» izango duela gobernuak. Lanerako prestasuna eskertu die alderdiei: «Nire eskerrik zintzoena lau indar aurrerakoiei. Elkarrizketa, negoziazio eta akordioetarako garaia hasiko da orain». Akordioaren edukia Lau ardatz izango ditu akordioak, eta 60 neurri inguru jasoko ditu. Lehenik eta behin, berdintasuna, bizikidetza, aniztasuna eta zaintza bultzatuko dituzte. Azken asteetan etxerik gabekoen aterpeekin sortu diren arazoak izan dituzte hizpide, eta Asironek adierazi du kale gorrian diren pertsona guztientzako arreta bermatzea dutela helburuetako bat. Bigarrenik, hiriari begirako ekipamenduak dira beste ardatzetako bat. Besteak beste, etxebizitzaren arazoari aurre egin nahi diote. Bertan, etxebizitza plan bat egingo da, babes ofizialeko, alokairu sozialeko larrialdiko, gazteen emantzipaziorako edo familia kalteberen etxebizitzak bultzatzeko. «Etxebizitza plana anbiziotsua da. Oraintxe bertan gazteen eta sendi askoren eskari nagusia da, eta funtsezko elementua izango da», aipatu du Txema Mauleonek. Ardatz horretan, gainera, hiriko beste hainbat proiektu jasotzen dira. «Hiri osoan zerbitzu sozialen inbertsio ugari egingo ditugu, haur eskoletatik hasita, eguneko zentroak, kiroldegiak…», goraipatu du Mauleonek. Proiektuei dagokienez, beste hainbat konpromiso jaso ditu: Sarasate pasealekua berriz urbanizatzea, Sanduzelaiko biribilgunea, Euskal Pilotaren Museoa, Erorien Monumentuari bestelako esanahi bat emateko egitasmoa herritarren parte hartzearekin batera eta Nafarroako Gobernuarekin elkarlanean. Horri loturik, Asironek argitu du UPNk bultzatutako Zangoza kaleko aparkalekua bertan behera geratuko dela, baina gaineratu du Iruñeko Bigarren Zabalgunean aparkatzeko arazoa aztertzeari ekingo diotela berehala. Hirugarrenik, trantsizio energetikoari eta mugikortasun iraunkorrari lotutako hamasei neurri ditu akordioak. Besteak beste, Iruñean 25.000 zuhaitz landatuko dituzte, eta Mugikortasun Plana sustatuko du. Gainera, plastikoaren erabileraren inguruko araudi bat onartuko dute. Azkenik, auzoak izango dituzte ardatz eta hamabost neurri antolatu dituzte bertan. «180 graduko bira emango diogu hiriari. Iruñearen ikuspegi zentralista baten ordez udalak bere auzoei begiratuko die, batik bat zailtasun gehien dituztenei», azaldu du Mauleonek. Adibidez, zaharkituta diren Arrotxapeko eta Arrosadiko liburutegiak hobetu nahi dituzte. Gobernu egitura Udal gobernu berriak lehengo egiturari eutsiko dio. Alkatetza eta zortzi sail izango ditu. EH Bilduk hartuko ditu horietatik sei: Ogasuna eta Giza Baliabideak (Garbiñe Bueno); Gobernu Estrategikoa, Hirigintza eta Etxebizitza (Joxe Abaurrea); Kultura Saila, Jaiak eta Hezkuntza (Maider Beloki); Hiri Bizigarria eta Jasangarria (Borja Izagirre); Berdintasuna (Zaloa Basabe); eta Herritarren Segurtasuna eta Bizikidetza (Endika Alonso). Geroa Bairen esku egongo da Sustapen Ekonomikoa, Berrikuntza eta Europako Proiekzioa. Sail horren ardura izango du Koldo Martinezek. Azkenik, Zurekin Nafarroako Txema Mauleonek Gizarte Ekintza kudeatuko du. Kargu horiez gain, bi zinegotzi berezi izango dira. EH Bilduko Aitziber Campionek Herritarren Partaidetza eta Euskara izango du bere ardurapean sail berezi horretan; Geroa Baiko Mikel Armendarizek, berriz, Berrikuntza eta Garapenerako Lankidetza. Behin akordioaren xehetasunak ezagutarazita, Armendarizek azpimarratu du lehen egunetik buru-belarri aritzeko borondatea dutela. Alta, ikusteko dago UPNk zer jarrera izango duen. Horri buruz galdetuta, Asironek erantzun du «logikoa» dela hasierako haserrea, baina espero du lehenbailehen oneratzea eta oposizio kritikoa egitea. «Guk egin dugun bezalaxe», gaineratu du. Trantsizio ordenatu baterako UPNren deirik jaso duen galdetuta, Cristina Ibarrolaren erantzunik ez du jaso. «UPN beharrezkoa da hirian, hiriaren sektore garrantzitsu bat ordezkatzen du, eta espero dugu hasierako haserre horren ostean oposizioa eraikitzailea izatea». Alta, iragan asteko tonu berari eusten dio oraingoz Ibarrolak. «Duintasun politikoa» eskatu die hiru alderdiei: «Zentsura mozioaren ostean, gezur handiaren hurrengo atala da akordio politikoaren aurkezpena». gobernu taldea Joseba Asiron Saez. Iruñeko alkatetza. Garbiñe Bueno Zabalza. Giza baliabideak, Ogasuna eta Kontratazio Arduratsua (EH Bildu). Joxe Martin Abaurrea San Juan. Gobernu Estrategikoa, Hirigintza, Etxebizitza eta 2030 Agenda (EH Bildu). Maider Beloki Unzu. Kultura, Jaiak eta Hezkuntza (EH Bildu). Endika Alonso Irisarri. Herritarren Segurtasuna eta Bizikidetza (EH Bildu). Borja Izagirre Larrañaga. Hiri Bizigarria eta Jasangarria (EH Bildu). Zaloa Basabe Gutierrez. Berdintasuna, Ekintza Komunitarioa eta Auzoak (EH Bildu). Aitziber Campion Ganboa. Herritarren Partaidetza eta Euskara (EH Bildu) Koldo Martinez Urionabarrenetxea. Sustapen Ekonomikoa, Berrikuntza, Europar Proiekzioa, Garapenerako Lanidetza eta Gazteria (Geroa Bai) Mikel Armendariz Barnetxea. Berrikuntza, Europar Proiekzioa eta Garapenerako Lankidetza (Geroa Bai) Txema Mauleon Etxeberria. Ekintza Soziala (Zurekin)

EAJk eta PSEk alde bozkatu dute; PP eta Elkarrekin Podemos abstenitu egin dira, eta EH Bilduk eta VOXek kontrako bozka eman dute. Mendiak nabarmendu duenez, lege honekin “beste pauso bat eman da autogobernuaren eraikuntzan”.

Athletic osatzen duten guztiek zoriontsu igaroko dituzte Gabonak. Batek baino gehiagok ez luke nahi ligak etena izatea. Aspaldi ez bezala ari dira gozatzen. Ikusgarri ari da talde zuri-gorria. Espainiako Lehen Mailako lehen hemezortzi jardunaldiak jokatuta, 35 puntu ditu. Duela mende erdi ez zen horren ondo aritu: 36 puntu zituen 1983-1984 denboraldian. Athletic ligako txapeldun izan zen azkeneko sasoia izan zen. Orduan, bi puntu balio zituen garaipenak. Hiru puntu balio dituenetik ez da horren ondo aritu: 1995-1996 denboralditik. Duela hamar urtekoa zuen markarik onena: 33 puntu, 2013-2014 sasoian. Orduko hartan ere Ernesto Valverde zen entrenatzailea. Lehen denboraldia zuen Athleticen aulkian esertzen zen bigarren aldian. Jarraitzaile zuri-gorriek ez dute ahaztu, euren taldea azkenekoz Txapeldunen Ligarako sailkatu zen aldia izan baitzen. Egun, gol aldeagatik ez dago Txapeldunen Ligako postuetan: bosgarrena da, laugarrenarekin berdinduta; hau da, Atletico Madrilekin. Espainiako taldeak, hala ere, partida bat gutxiago jokatu du. Larunbatean jokatuko du, etxean, Sevillaren aurka. Eustea da orain erronka. Ez litzateke lehen aldia Eguberrietako etenaldira lan bikain eginda iritsi, sekulako txakalaldia izan, eta Europatik kanpo geratu dela. Hala ere, gaur-gaurkoz, ez du itxura halako zerbait gerta dakiokeenik. Oso sendo ari da. Zortzi jardunaldi daramatza galdu gabe, eta jokoan egon diren 24 puntuetatik hemezortzi eskuratu ditu. Onenen artean dago erasoan eta defentsan. Itxura ederra du. Vallesen partida ikusgarria Las Palmas izan da zuri-gorriek mendean hartu duten azkeneko aurkaria. 1-0 irabazi diote gaur gauean San Mamesen. Laugarren garaipena dute jarraian euren zaleen aurrean. Oso ondo ari zen Espainiako taldea: zortzigarrena zen, eta azken bederatzi puntuetatik zazpi lortu zituen. Baina, gaur, esku hutsik geratu da. Athletic hobeto aritu da, baina Las Palmaseko atezainak, Alvaro Vallesek, sekulako partida egin du. Azken unean bota dute zuri-gorriek Vallesek atean eraikitako horma. Unai Gomezek sartu du garaipenaren gola, buruz, kontraeraso batean, 94. minutuan. Bi taldeak erritmo bizian aritu dira. Eta bizi-bizi arituta gola sartzear izan da Iñaki Williams hamalaugarren minutuan, baina Vallesek gelditu egin dio baloia. Bisitariak ez dira kikildu, eta ausart jo dute erasora, batez ere, Marvin Parken azkartasuna baliatuta. Hain zuzen, 28. minutuan, Marvinek eta Aitor Paredesek izandako lehia batean penaltia adierazi du epaileak. Baina jokaldia telebistan ikusi eta gero, iritzia aldatu du. Ez du halakorik egin hamar minutu geroago. Nico Williamsek ezkerretik erdiratu du baloia, eta Gorka Guruzeta errematatzeko prest zegoela, Mika Marmolek heldu egin dio atzetik. Penaltia adierazi du epaileak, eta erabakiari eutsi dio. Guruzetak berak bota du penaltia, baina Vallesek gelditu egin dio. Azken partidan, Atletico Madrilen aurka, Oihan Sancetek huts egin zuen penaltia. Gaur, ordea, Guruzetak. Biak ala biak emaitza hutsean zegoela. Aurrelariak egindako hutsa konpontzear egon da Yuri Berchiche bost minutu geroago, baina haren errematea gutxigatik joan da kanpora. Munir Al Haddadik eta Julian Araujok ere gertu izan dute gola, baina ez dute asmatu. Hala, hutsean amaitu da lehen zatia. Las Palmasek hobeto ekin dio bigarren zatiari, arriskua sortuz. Hori ikusita, Valverdek bi aldaketa egin ditu 56. minutuan: Mikel Vesga eta Alex Berenguer zelairatu ditu Herreraren eta Guruzetaren ordez. Atera eta berehala, Berenguerrek aukera oso garbia izan du Nico Williamsek hasitako kontraeraso batean, baina Vallesek golaren marraren gainetik atera du haren errematea. Unai Simonek ez du gutxiago izan nahi, eta hark ere erantzun bikaina eman dio 67. minutuan Sandro Ramirezek urrutitik egindako jaurtiketari. Hurrengo jokaldian, berriz, Vallesek berriro salbatu du bere taldea, Iñaki Williamsek buruz egindako errematea urrunduta. Athletic itsu-itsuan aritu da golaren bila minutu askoan, baina edo Valles azaltzen zen baloia gelditzeko, edo atzelari bat baloia urruntzeko. Azken unean lortu du ahaleginaren saria: garaipenaren gola. Gola sartzearekin batera lehertu da festa San Mamesen.

«Bizi naizeno, bizitza kantatuko dut; bizi naizeno, bizitza dantzatuko dut». Oholtza gainean egin zituen hitzok Oihanburuk, 90 urte zituela, Oroitzen naiz… obraren une batean. 2011ko irailean taularatu zen lan hori dantzatzeko, adinean urrun ez zituen Jean Nesprias eta Koldo Zabala dantzarien konpainian, eta Mizel Theret koreografoak gidaturik. Ordurako, baina, bizi osoa emana zuen dantzan Oihanburuk. Hainbat arlotan aritu zen kulturgintzan, baina dantzari eta koreografo gisa nabarmendu zen. 102 urterekin hil da, Miarritzeko bere etxean (Lapurdi). Udalerri horretan egingo diote azken agurra, hilaren 27an. Biarnoko Argeles-Gazost herrian jaio zen Oihanburu, 1921. urtean. Hiru hilabete besterik ez zuela, Montevideora jo zuen haren sendiak, eta 8 urte bete zituen arte han bizi izan zen. Parisera egin zuten handik, eta, Bigarren Mundu Gerra hasi zenean, Miarritzen kokatu zuten bizilekua. Ordurako, fandangoa dantzatzen ikasia zen, non eta Parisen. Oporraldietan, berriz, Hendaiara, izeba-osaben etxera joaten zen, eta giro hartan hasi zen abertzaletzen eta euskaltzaletzen. Hain zuzen, 1936ko gerran Hego Euskal Herritik erbesteratutako iheslari ugari ezagutu zituen garai hartan Lapurdin, eta horrek izan zuen eraginik harengan. Orduko oroitzapenak eta beste bizipen ugari izan zituen hizpide Donostiako Koldo Mitxelena kulturunean, Eneko Bidegainen galderei erantzunez, 2008an. «Galdu zenuten gerla», esan zien entzuleei; «Tristezia handi bat! Orduan etorri zarete trumilka Lapurdirat. Horri esker sortu da abertzaletasuna Iparrean. Iheslariei esker ikasi dut nik zer zen Euskadi». Telesforo Monzon, Sota familia eta beste ezagutu zituen orduan, eta euskara ere ikasi zuen; lehenik Eiheramendi apezak egindako liburuarekin, segidan Ezpeletan (Lapurdi) eta Alduden (Nafarroa Beherea), eta, Miarritzera itzulirik, erbesteratu hainbatekin solasean. Iheslari horien artean zen Segundo Olaeta ere, Olaeta dantza taldeko burua. Oihanburu akordeoilari gisa sartu zen haren taldean, 1942an, eta orduan ikasi zituen euskal dantzak. Okupatzaile alemanek kostaldeko harresia eraikitzeko lanetara deitu zutenean, baina, ihes egin zuen, eta Parisen ezkutatu zen naziengandik. 1944an itzuli zen Miarritzera, eta Olaeta dantza taldearen gidaritza hartu zuen. Oldarra eta Etorki Handik gutxira, Oldarra izena hartu zuen Olaeta taldeak, eta zortzi urte eman zituen Oihanburuk taldearekin hara eta hona, musika eta dantza ikuskizun ugari eskaintzen. 1953an, berriz, Etorki balleta eta abesbatza sortu zituen, eta hiru hamarkadaz euskal dantza eta balleta oinarri zituzten emanaldiak egin zituen munduan barrena. Zuzendari ez ezik, musikari eta koreografo lanetan jardun zuen. Ia XX. mende osoaren lekuko, bizitza bizia izan zuen Oihanburuk. Donostiako hitzaldi hartan kontatu zuenez, anarkistatzat zuen bere burua aspalditik. Eusko Ikaskuntzako idazkari eta irrati esatari ere izan zen, baita euskarari, dantzari nahiz politikari buruzko hainbat libururen egile ere. Oro har, euskara eta euskal kulturaren sustatzaile. Haren biloba Lucia Barahonak Oihanbururen bizitzari eta ibilbide artistikoari buruzko dokumentala ondu du, eta aurten bertan estreinatu du. Dantzariaren filosofia eraman du bilobak obraren izenburura: Bizi naizeno, je danserai la vie.

Nafarroako Gobernuak baieztatu du: Zubietako erraustegitik hondakinak bidali dituzte Artaxoako (Nafarroa) Ecofert Sansoain SM enpresara, hor kudea ditzaten, eta hondakin horiek «kode okerra» dute: LER 190812. Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuak gaineratu du Zubietako plantan ez dutela baimenik kode horretako hondakinak ekoizteko. Hori dela eta, espedientea zabaldu du departamentuko Ingurumena Ikuskatzeko Atalak, hondakin horien «jatorria eta ezaugarriak» argitzeko. EH Bilduko eledun Adolfo Araizek Nafarroako Parlamentuan eginiko galdera bati erantzunez eman ditu datuok gobernuak. Iragan urriaren 16an, GuraSOSek jakinarazi zuen Gipuzkoako Foru Aldundiko Iraunkortasuneko diputatu eta Gipuzkoako Hondakinen Kontsortzioko (GHK) presidente Jose Ignacio Asensio ikertzen ari direla Donostiako epaitegi batean, argitzeko bi delitu egin ote dituen: ingurumenaren aurkako delitu bat eta dokumentuen faltsutzea. GuraSOSek ekainean fiskaltzari aurkeztutako dokumentazioan du jatorria auziak. Hori ontzat emanda, salaketa jartzea erabaki zuen fiskaltzak. Asensioz gain, Nagore Peñalva Bengoa GHK-ko zuzendari teknikoa eta GHK-ko beste bi arduradun ere ikertzen ari dira kasu horretan. Fiskaltzaren arabera, «Zubietako hondakinen balorizazio energetikoko plantan hondakin arriskutsuak» sortu ziren 2022an, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailak ez du baimentzen halakorik. Jarduera hori «ezkutatzeko», hondakin kode bat eta kontzeptu bat «oker» eman zituen, «modu kontzientean» eman ere. Hondakin horien parte bat Artaxoara bideratu zuen GHK-k, han Ecofert Sansoain enpresaren instalazioetan kudeatu zezaten. Enpresa hori, baina, nekazaritzako ongarrietarako konpost lanetan aritzen da, eta ez dauka baimenik hondakin arriskutsuak jasotzeko. Fiskaltzaren ustez, ingurumenaren aurkako delitu bat izan daiteke, «Zigor Kodearen 326.1 artikuluan tipifikatua eta zigortua». Dokumentuen faltsutze delitua ere egon daiteke egitate horietan, haren iritziz. Informazio horren argitara, galdera bat erregistratu zuen EH Bilduko legebiltzarkide Adolfo Araizek Nafarroako Parlamentuan, iragan azaroaren 13an. Zehazki, Landa Garapeneko eta Ingurumeneko kontseilariari galdetu zion ea Nafarroako Gobernua jakitun ote zegoen Artaxoara «industriako hondakin uren tratamendu biologikotik eratorritako lohiak» igortzen zirela. Eta Jose Maria Aierdi kontseilariak baiezkoa eman du: abenduaren 11n erregistratutako erantzunean dio departamentuak baieztatu ahal izan duela Artaxoan «hondakin likidoak» jasotzen ari direla Gipuzkoako Ingurumen Gunetik», eta hondakin ur horiek «era okerrean» kodifikatuta daudela, LER 190812 kodearekin. Aierdik gaineratu du kode horretako hondakinak ez daudela «gune horretan [Zubietako errauskailuan] ekoizteko baimena dutenen artean». Kontseilariak ez du argitu hondakin horiek arriskutsuak ote diren, baina azaldu du espedientea zabaldu dutela Ingurumena Ikuskatzeko Atalean. Aierdik gehitu du, gainera, Guardia Zibilak ere informazioa eskatu ziola azaroaren 6an, Zubietatik Artaxoako enpresara «lixibiatuak igortzen» ari ote diren argitzeko. Ingurumen Saila otsailetik ari da Ecofert Sansoain enpresaren jarduna ikertzen. GuraSOS: «Dokumentuen faltsutzea baieztatu dute» Nafarroako Gobernuak emandako informazioa ikusita, GuraSOSek «frogatutzat» jo du GHK-k dokumentuak «faltsutu» zituela: «Artaxoako konpostatze plantara eramandako hondakinen benetako izaera ezkutatzen ari dira, enpresa horrek ez baitu baimenik errauskailu baten hondakinak jasotzeko». Plataformak «oso larritzat» jo du jokabide hori, baina kezkagarriago deritzo horrek «ingurumenean eta osasun publikoan izan dezakeen eraginari». Izan ere, Artaxoako plantara eramandako hondakinak «nekazaritzako ongarri bihurtzen dituzte, giza kontsumorako barazkiak eta bestelakoak ekoizteko». Halaber, GuraSOSek uste du «harrigarria» dela Nafarroako Gobernuak peskizak abiatu izana, «Eusko Jaurlaritzak ezer egiten ez duen bitartean»: «Errauskailuak ez badu baimenik hondakin mota hori ekoizteko, nola liteke hondakin horiek beste erkidego batera eramatea eta Jaurlaritzak hori baimentzea? Benetako kontrolik al dute [errauskailuaren] jardueren gainean?».

Iberiako ‘handling’ zerbitzuaren greba atzeratu dute, Espainiako Gobernuaren bitartekaritza lortu ostean