Hasi du Iranek Israelen kontrako erasoa. Apirilaren 1ean Damaskon, Sirian, Irango kontsulatuari eraso egin zioten, eta Israelek bere gain hartu ez zuen arren, mendekua iragarria zuen Israelek, eta, gaur gauean, bota ditu dozenaka drone militar lehenik —ehun bat identifikatu dituela esan du Tel Avivek—, eta misil batzuk, ondoren. Irango hedabideek zabaldu dute erasoaren berri, eta Israelgo armadak berretsi egin du. Europako Batasunak, Erresuma Batuak eta Frantziak dagoeneko gaitzetsi dute Irango Gobernuaren erasoa. Irango hedabideek larunbat gau honetan iragarri dute Irango Gobernuak prestatu duen operazioa: aireko hiru eraso izango dira, droneekin lehen biak, eta misilekin hirugarrena. Irani eraso egiteko beren aire eremuak irekiko lituzketen herrialdeei eraso egingo lieketela ere esan du Teheranek. Efe agentziaren arabera, Teheranek Nazio Batuen Erakundeari jakinarazi dio erakunde horren gutuneko 51. artikulua erabili duela erasoa justifikatzeko, bere burua defenditzeko zilegitasuna duela argudiatuta. «Erregimen sionistak Damaskoko gure lokal diplomatikoen aurka egindako erasoari erantzuten dio Iranen ekintza militarrak», adierazi du Iranek NBEn duen ordezkariak. Eraso horretan zazpi iraniar eta sei siriar hil zituzten, tartean Irango Guardia Iraultzaileko zenbait kide.. Iranen NBEko ordezkariak erantsi du afera «amaitutzat» eman litekeela gaur gaueko erasoarekin nolabait adieraziz eraso honen ostean ez dela besterik izango Israelek erantzuten ez badu: «Baina Israelgo erregimenak beste akats bat egingo balu, Iranen erantzuna dezente gogorragoa izango da». AEBei ere eskatu die auzi honetaz aparte mantentzeko. Erasoa hasi eta gutxira, Ali Jamenei Irango buru gorenak mezua zabaldu du sare sozialetan: «Erregimen sionista zitala zigortuko dugu». Netanyahuk, berriz, erasoari erantzuteko prest daudela esan du gaur bertan: «Min egiten digunari mina egingo diogu; indartsu gaude». Aurre egiteko prest Daniel Hagari Israelgo armadako eledunak esan du ordu batzuk beharko direla erasoa Israelgo lurretara irits dadin, baina lehen ere horrelako mehatxuei aurre egin dietela, eta erasoari buru egiteko prest daudela. Erasoari aurre egiteko, aire eremua etenik gabe behatzen eta inguruko aliatuekin eta AEBekin elkarlanean ari direla ere adierazi du. Larrialdi kabineteak bilduta daude une honetan. Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroak gerrako kabinetea bilduarazi du, eta Joe Biden AEBetako presidentea Larrialdien Gelatik ari da jarraitzen Iranen erasoa, Segurtasun Batzordearekin bilduta. Damaskoko erasoaz geroztik airean zegoen zerbait gerta zitekeela, baina azkeneko bi egunetan arriskuaren berri zabaldu dute AEBek publikoki, eta azken orduetan prestaketa lanetan aritu dira, eta Ekialde Hurbil osoa jarri da dantzan.. Israelek ez ezik, Irakek, Jordaniak eta Libanok ere haien aire eremua itxi dute, eta Jordaniak alarma egoera izendatu du. Egipto ere alerta egoeran dago. Azkeneko orduetan AEBek gerra itsasontziak mugitu dituzte, bestalde, Irani esanda bertan behera utz ditzala erasoak egiteko asmoak. Goiz partean, berriz, Ormuzko itsasartean itsasontzi bat bereganatu du Irango Guardia Iraultzaileak. Israelgo dirudun handi batek partea du itsasontzi horretan, zabaldu dutenez, nahiz eta berez Portugalgo banderapean nabigatzen duen. [Albiste hau eguneratzen ari gara]

2014ko apirilaren 13an, Etxarri Aranatzen herri galdeketa egin zen. Euskal Herri independente batean bizi nahi ote zuten galdetu zieten etxarriarrei. Hamar urte iragan dira geroztik, eta egindako lehen urrats hura gogoan, Etxarri Aranatzek urteurrena ospatu du, halako data bereziek atzera begiratu eta egindako bideari so egiteko parada ematen baitute. Azken finean, hamar urte ez da ezer. Giroa lasaia dago eguerdian. Etxarriko plazan, A-13 plataformak antolatutako erakusketa txikian galdeketaren prozesua gogoratzen da. Apurka, herritarrak heldu dira, eta urte haietako bizipenak etorri zaizkie gogora. «Oroitzapen polita dut. Emozio handiko egunak izan ziren», adierazi du Amaia Erdozia etxarriarrak: «Ikusi genuen Herrialde Katalanetan ari zirela mugimendua aurrera eramaten, eta nolabait hemen ekimen hori gauzatu nahi izan genuen». 2012an, Etxarri Aranatz sortu zeneko zazpigarren mendeurrenaren testuinguruan ekin zioten prozesu hari. Erakusketako lehen panelean, udalak eta Etxarri 2012 plataformak mendeurrenerako prestaturiko aldizkari bereziaren azala ageri da, eta hari begira dago Patxi Artieda. Argazki nagusian, herriko biribilgune nagusiaren parean den haritz enborraren inguruan egin zen ospakizuna deskribatzen da. Artieda, baina, enborrari begira dago. Urtero egurretarako banatu ohi diren sorta horietako batean egokitu zitzaion etxarriar bati haritz hura, eta hura ebaki beharrak penatuta, udalari oparitu zion. Han erabaki zen enborra biribilgunera eramatea. «Kostatu zitzaigun, bai, enbor hura ekartzea. Mendian zegoen, nahiko lan bideetan pasatzeko, eta hemengo kable guztietan ere ezin pasatu. Makila handi batzuekin ibili ginen», azaldu du Artiedak. 32 urtez izan zen udaleko langile, eta lan zail hura datorkio gogora. Erakusketan, duela hamar urteko hautetsontzi eta boto paperak jarri dituzte. AITOR KARASATORRE / FOKU Ez zen bide laua izan Etxarriarren erabakitasunari buruzko zerbait esaten du pasarteak, 2012tik 2014ra arteko gorabeherek adierazten duten bezala. Izan ere, herri galdeketaren antolakuntza ez zen bide laua izan. Guztiz alderantziz, garai hartako UPNren gobernuak eragozpen ugari jarri zituen. «Gora eta behera, atzera eta aurrera, instituzionalki lan handia egin behar izan zen», azaldu du Maria Saez de Albeniz Etxarri Aranazko egungo alkateak. Oztopoak oztopo, herri galdeketa egin zuten. Herritarren %40k parte hartu zuten, eta %90ek eman zuten independentziaren aldeko botoa. «Begira, han bozkatu genuen». Juan Mari Mundiñano Zato-k bere ezkerrera den egoitza bat seinalatu du. «Gustura egin genuen. Lehendabiziko galdeketa egin zen Etxarrin», esan du, harrotasunez. Izan ere, 2014ko apirilaren 13ko ariketa haren ondotik, Euskal Herriko beste 208 herritan egin zituzten antzeko galdeketak. Bozkatu zeneko hautetsontzia eta orduko boto paperak jarri dituzte mahaian. «Etxarri herri plurala da, baina beti euskalduntasun sendokoa. Oso polita izan zen jende guztia elkartzea. Denok onartzen genuen modu polita zela nork bere iritzia emateko. Jende askok parte hartu zuen», aipatu du Amaia Erdoziak. Amaierako ekitaldia egin dute, eta Gure Esku-ko Josu Etxaburuk gogora ekarri du ospakizun hori ez dela soilik gogoratzeko. «Ez gara bildu nostalgiagatik», nabarmendu du. Haren esanetan, duela hamar urte Etxarrin abiatu zen olatu harekin biharko hazia erein zen. «Erabakiaren bidea ereiten jarraituko dugu», aldarrikatu du.

Espainiako Aldizkari Ofizialak gaur argitaratu du, eta beraz ofiziala da: Gernika-Lumo (Bizkaia) memoria historikoaren leku izango da. Eztabaida eta gorabehera batzuk izan ditu auziak, Espainiako Gobernuak, hasieran, juntetxea izendatu nahi baitzuen memoria leku. Bizkaiko Batzar Nagusiek, Gogora Institutuak, EHUk eta beste eragile askok helegiteak aurkeztu ondoren, irizpidea zuzendu, eta herri osoa memoria leku izendatuko zuela hitzeman zuen gobernuak, eta hala gauzatu da gaur izendapena. 1937ko apirilaren 26an, orain duela 87 urte, Gernika osoa bonbardatu zuten Alemaniako hegazkinek, Espainiako frankisten esanetara. Aldizkari Ofizialean argitaratu den testuaren arabera, «euskal historiaren eta autogobernauren herri esanguratsu eta sinbolikoenetako bat» da Gernika. Horrez gainera, testu horren arabera, «Espainiako eskualdeen eta nazionalitateen autonomiaren aitortza konstituzionala» ere irudikatzen du herriak, ez alferrik Gernikako izena baitarama estatutuak, eta, horrekin batera, «aniztasun kultural eta linguistikoa» ordezkatzen ditu, eta «gerretan herritar zibilek jasaten duten sufrimentuaren eta gerren kontrako borroaren oroigarri unibertsala» ere bada. Horregatik guztiagatik, Espainiako Gobernuaren hitzetan, «agerikoa da» Gernika-Lumok memoria demokratikoaren leku izendapena jasotzea merezi duela. Palestina gogoan Hamabi egun barru izango da urteurrena, eta justu gaur aurkeztu dituzte urteurreneko ekitaldiak. Gernika Memoriaren Lekuko plataformak jakinarazi du Palestinako herria hartuko dutela gogoan, Israel egiten ari zaion erasoaren aurrean; apirilaren 27an Palestinarekin elkartasuna adierazteko eguna egingo dute. Apirilaren 26a dute egun seinalatuena, halere. 15:45ean, bonbardaketaren ordu berean, 4 minutu ekintza izango dute, eta 21:00etatik aurrera, Gernika garretan kale antzerkia, eta kandelen ibilbidea segidan. Ekitaldi gehiago ere antolatu dituzte, eta, horien artean, Pablo Gonzalez askatzeko eskatzeko elkarretaratze bat egingo dute maiatzaren 3an.

“Botere ekonomiko handiek nekazaritza sektorea kontrola ez dezaten gaude hemen” esan dute nekazariek eta, horregatik, “herritarren babesa eta gertatzen ari denaz jabetzea” eskatu dute.

EH Bilduk Gernikan egin du eguneko ekitaldi nagusia, Bizkaian. Bi hizpide eduki ditu Pello Otxandiano EH Bilduren lehendakarigaiak, Gernika paradigma gisa azaltzeko. Batetik, Guggenheim Urdaibaiko museoaren eraikuntza, eta bestetik udalaren kudeaketa, EAJk Jose Mari Gorroñorekin egindako akordio bati esker oraindik Gorroñoren gidaritzapean segitzen duena. Otxandianok esan duenez, Guggenheim Urdaibairen sustapena lantzen ari direnek ez dute argitu oraindik helburu ekonomikoa, kulturala edo ingurumenari lotutakoa duen. Balizko museo horren helburua ekonomikoa bada, galdetu du zer eredu ekonomiko sustatu nahi duten: «Norbaitek argitu behar du herrialde industrial bat izan nahi dugun, bertan errotutako industriarekin, kalitatezko enpleguarekin edo izan nahi dugun turismoari emandako eredu ekonomiko bat». Helburua kulturala bada, horren argibideak eskatu ditu. Eta helburua kutsatutako lur batzuk berreskuratzea bada, Otxandianoren esanetan ez du «ez hanka ez buru« klima larrialdiko testuinguru batean museo baten eraikuntza proposatzea lur batzuk errekuperatzeko. Bestetik, Gernika udalerria bera hartu du hizpide. Iazko udal hauteskundeetan Gernikan EH Bilduk atera zituen boto gehien. Otxandianoren hitzetan, «herri mandatua» izan zen aldaketa koalizioak lideratzea, eta ezberdinen arteko akordio bat egiteko prest zeuden. «Baina ez zen posible izan. Ez bertako eragileak ez zeudelako prest. Gernikatik urruti, beste batzuk beste bulegoren batean hartu zutelako erabakia, interes alderdikoiak lehenetsiz, ez herritarren interesak lehenetsiz». Guggenheim Urdaibairen museoarekin eredu bat jarri du auzitan. Eta Gernikako Udalean gertatutakoarekin apirilaren 21eko emaitzen arabera gerta litekeena azaldu du. Otxandianoren ustez, herri mandatu bat egongo da, eta erantzun beharko zaie datozen erronkei ezberdinen artean eraikitako herri proiektu batekin. «Herri hau ezin da gehiengo osoz gobernatu, behartuak gaude akordioetara». Akordio horiek ezberdinen artean izan beharko dutela eta posible direla esan du, «elkarguneak badaudelako». Esan du EH Bilduk baduela «anbizio nazionala», eta aldaketaren unea «orain» dela: «Tentazioa dago betikoak betikoa egiten jarraitzeko. Horregatik uste dugu bildu dela berme bakarra aldaketa egon dadin». Mitinera bildutakoei eskatu zien lanean segitzeko, «historiako emaitzarik onenak lortzeko, aldaketa orain behar dugu». Goizean, berriz, Araban egin du ekitaldia. EH Bilduk «helburu klimatiko eta ekologikoekin bateragarria den eredu agroekologiko bat» eraikitzea proposatu du. Hala adierazi dute Itxaso Etxebarria eta Eva Lopez de Arroiabe Arabako hautagaiek kanpainako ekitaldi batean, Azilun, Iruraiz-Gaunan. Proposamen horren helburua da jaki osasuntsuen eta hurbilekoen ekoizpena bermatzea, ekoizleei bidezko prezioak ordaintzea, Baserritik mahaira estrategia gauzatzea eta Elikagai Katearen Legea benetan bermatzea. Etxebarriak azpimarratu duenez, «lehen sektorea indartsuagoa eta erresilienteagoa izatea eta diru laguntzen menpekotasuna murriztea lortu behar dugu». Halaber, «elikadura burujabetza burujabetza energetikoa bezain estrategikoa» dela ohartarazi du, eta, klima aldaketaren efektuak gehien nozitzen dituzten sektoreetako bat dela kontuan hartuta, lehen sektoreak «protagonista» izan behar duela klima aldaketari aurre egiteko egokitzapenak aurrera eramateko orduan. Horretarako, elikadura burujabetzarantz eta trantsizio agroekologiko horretan aurrera egiteko dekalogo bat proposatu du. Dekalogo horretan daude, besteak beste, eskualdeetan azpiegitura publiko-kolektiboak martxan jartzea tokiko eta sasoiko jakiak prozesatzeko eta banatzeko, jantoki publikoen sarean «erosketa publiko berdea» egitea, basoen trantsizio ekologikorako diru laguntzak egoki doitzea eta arrantza iraunkorrerako trantsizio plana martxan jartzea. Imanol Pradales EAJren lehendakarigaia, Laudion. EAJ Pradales: «Benetako kanpaina orain hasten da» Imanol Pradalesek bi ekitaldi nagusi izan ditu gaur. Goizean, Donostian, eta arratsaldean Laudion, Araban. Azken egunetako gertaerek kanpaina itzalpean izan dute, eta hori ahots gora adierazi du Pradalesek, Laudion: «Benetako kanpaina orain hasten da» Laudion industria politika eta Osakidetza izan ditu batez ere hizpide, eskualdean industriaren sektoreak duen garrantzia aintzat hartuta. Programan jasota duten moduan, 3.000 milioiko funts bat agindu du enpresak errotzeko, industria gehiago egon dadin lur gehiago eta inbertsioak erakartzeko planak agindu ditu. Sinestuta dago, kalitatezko enpleguak sortzeak areagotuko duela ongizatea. EAJren eredua hori izan dela esan du: «Apustu industrial serio eta fidagarria, esperimenturik gabe». Bestetik, Osakidetza hartu zuen hizpide. Laudiok ez du bermatuta 24 orduz Etengabeko Arreta Gunea medikuarekin, 18.000 biztanleko herria izanda. Hitzeman du datorren legealdian jarriko duela. Dei bat egin die bertaratutakoei EAJren proposamenak zabaltzen segitzeko. «Benetako kanpaina orain hasten da. Orain dugu aukera». Inkesten arabera, boto-emaileen %30ek zalantzak dituzte botoarekin, eta haiek konbenzitzeko lana egin dezaten eskatu die, «Joseba –Diaz Antxustegi– bezala, ahotsik gabe geratu arte». Izan ere, bi ereduen artean aukeratu beharko da, Pradalesen esanetan: «Ongizatean aurrera egitea edo atzera egitea. Errealismoarik gabeko agenda bat edo proposamen zehatzak eta egingarriak». Goizean, berriz, Donostiako kirol eremurako inbertsioak agindu ditu. «Kirol hiri berritu bat» proposatu du, eta horretarako Anoetako kirol eremuan 50 milioi euro inbertituko dituela agindu du. Erdia Eusko Jaurlaritzak finantzatzea proposatu du, eta bestea Donostiako Udalak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak. «Gure herriko kirol azpiegitura onena eta handiena bilakatzea da helburua». Reale Arena futbol zelaiaren alboan egin du agerraldia, alboan zituela Bakartxo Tejeria EAJren Gipuzkoako zerrendaburua, Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusia eta Eneko Goia Donostiako alkatea. Pradalesek esan du askotariko kirolak egiten direla Anoetako kirol eremuan, eta inbertsio horren bidez dagoen eskaerari erantzutea dela xedea. Horretarako, Anoeta erabilera anitzeko pabiloi estali bilakatu nahi dute. Bide batez, haien ustez Gipuzkoan dagoen hutsune bat beteko dute 10.000 pertsona hartzeko moduko azpiegitura estali bat eraikita. «Anoeta XXI. mendera egokituko dugu». Kirolak eta aisialdiak herritarren ongizaterako zer-nolako garrantzia duten azpimarratu du Pradalesek: «Kirola hezkuntza da, balioak, kohesioa eta identitate komunitarioa, dibertsitatea, sustapena, promozioa eta proiekzio globala eta ekitaldiak antolatzeko erakargarritasuna». PSE-EEren mitina, Gasteizen. PSE-EE Uztailaren 23an Alderdi Sozialistari botoa eman ziotenek orain ere botoa emateko eskatu du Anduezak Eneko Andueza PSE-EEren lehendakarigaiak uste du Espainiako Gorteetaran Alderdi Sozialistari botoa emateko balio zuten arrazoi berdinek balio dutela Eusko Lgebeiltzarreko bozetarako ere, eta horregatik eskatu du botoa Alderdi Sozialistarentzat. Iazko uztailaren 23ko Gorteetarako hauteskundeetan alderdi sozialistak atera zituen boto gehien Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Anduezaren esanetan jokoan gauza berdina dago: «Orduko hartan pentsioak, lan eskubideak eta gure eskubideak zeuden jokoan. Orain osasuna, hezkuntza eta segurtasuna». Gasteizen egin du ekitaldia, eta Pilar Alegria Espainiako Gobernuko Hezkuntza ministroa eta gobernuko eleduna izan du alboan, beste hainbat alderdikiderekin batera. Anduezak azpimarratu du hauteskunde hauen garrantzia: «Hemen jokoan dagoena ez da EAJk edo EH Bilduk gobernatuko duen. Hemen jokoan dagoena da gure osasun zerbitzua, hezkuntza, segurtasuna, etxebizitza politikak, enplegua eta industria». Alderdi Sozialistari botoa emateak eskubide horiek betetzea bermatzen du, Anduezaren esanetan, eta horregatik eskatu du botoa haientzat. Miren Gorrotxategi eta Pablo Iglesias, gaur, Bilbon egin duten ekitaldian, alderdikideez inguratuta. ELKARREKIN PODEMOS Gorrotxategik EH Bilduri egotzi dio «peneubizatzea» Miren Gorrotxategi Elkarrekin Podemoseko lehendakarigaiak EAJ, EH Bildu eta PSE-EE izan ditu hizpide gaur Bilbon egin duten ekitaldian. Pablo Iglesias Podemoseko buru ohia alboan izan du. Uste du PSE-EEk eta EH BIlduk «huts egiten» dutela EAJren politika aztertzeko orduan. Haren ustetan, Eusko Jaurlaritzak kale egin du zerbitzu publikoak babesteko orduan, baina hori ez da bakarrik «kudeaketa arazo bat izan». «Eredu ideologiko eta politiko bat ordezkatzen dute, eta uste dute erakunde demokratikoen administrazioa oligopolioen, bankuen, putre funtsen eta boteretsuenen eskutik egiten dela». Are gehiago esan du: «Engranaje horrek urteetan perfekzionatu den sistema baten bidez funtzionatzen du. Sistema horrek punta-puntako darabil, eta ate birakaria du izena». PSE-EE eta EH Bildu ere izan ditu hizpide. Eneko Anduezari egotzi dio jada erabakia izatea EAJrekin gobernatuko duela. EH Bilduri, berriz, «peneubizatzea» egotzi dio, «zentrora» egiteagatik, eta Gorrotxategiren ustetan, ez baztertzeagatik EAJrekin gobernua osatzeko aukera. Iglesiasek, berriz, Podemos jo du ezker baliagarri bakartzat. «Ezker erosoaren aurrean» gauzak alda ditzakeen ezker bakarra Elkarrekin Podemos dela esan du. Gogora ekarri ditu Podemoseko buru izan zen artean jasandako eraso mediatikoak eta pertsonalak. Hori izan du hizpide, eta ezkerrean izandako haustura ere bai, Yolanda Diaz buru duen proiektuari erreferentzia eginez. Horrek kalte egin duela onartu du, «baina jendea itzultzen ari da. Jendea ohartzen ari da zer ezker den gai gauzak aldatzeko». CISek Espainiako alderdi nagusien inguruan argitaratutako azken inkestan, hori da joera: Sumar beherantz doa, eta Podemos gorantz. Sumarrek PSE-EEri egotzi dio hauteskundeetara «EAJrekin koalizioa eginda» aurkeztea Sumarrek Galdakaon egin du goizean ekitaldia, Bizkaian. Etxebizitza politika izan du hizpide, eta Iñaki Arriola Eusko Jaurlaritzako sailburuaren lana kritikatu du, Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio sailburu gisa duen arduragatik. Andeka Larrea Sumarreko Gipuzkoako zerrendaburuak hartu du hitza. Adierazi du «etxebizitzaren egoera inoizko okerrena» dela, eta uste du klima larrialdiaren garaian «PSE-EEko politikariek etxebizitza gehiago eraikitzearekin itsututa» daudela. Sumarren eredua bestelakoa dela esan du, eta etxebizitzaren parke publikoa handitzearen alde egin du. PSE-EE Eusko Jaurlaritzan konformaerraz aritu dela esan du, eta politikoki ekimen gutxi izan duela. Alderdi Sozialistari egotzi dio ildo berarekin aurkeztu izana datozen hauteskundeetara, «ia-ia EAJrekin koalizioan aurkeztu dira».

Iazko urtarrilean 1979tik 2015era bitarteko tortura kasuei buruzko azterketa aurkeztu zuen Kriminologiaren Euskal Institutuak (KREI), baina orduko hartan azaldu zuen ez zuela denbora nahikorik izan lantzeko. Horregatik, azterlana ez zen hor amaitu, eta 2023an ikertzen jarraitu zuten. Urte osoan bildutako datuak erantsita, gaur-gaurkoz 1960tik hona 1.083 tortura kasu ditu identifikatuak KREIk. Arratsaldean plazaratu dute azterlana KREIk eta Nafarroako Torturatuen Sareak, Tuterako Rua kultur etxean. Ikerketa egin ahala jabetu dira frankismoaren azken urteetan eta trantsizioan tortura kasuak izan zirela Erriberan, eta pertsona horiengana heldu nahi izan dute haien lekukotzen berri izateko. Keinu horrekin aditzera eman dute ikertzen jarraitzeko asmoa dutela. Aurkezpenean izan dira Laura Pego KREIko ikerlaria eta Jeannette Ruiz psikologoa. Azterketa kuantitatiboa Orain arteko datu guztiak bilduta, 1960tik 2015era bitartean tortura jasandako 919 pertsona identifikatu dituzte, eta haiek 1.083 kasuren berri eman dute. Ondorioz, duela urtebete baino hamabost kasu gehiago identifikatu dituzte —dena den, aurreko urteko txosteneko azken datua estimazio batean zegoen oinarrituta, orduan aztertu gabe baitzituzten espedienteen %22, 310 kasu inguru—. Epe zabal horretan tortura jasan zutenen artean, 805 gizonezkoak dira, eta 131 emakumezkoak. Oraindik 80 espediente dituzte aztertzeko, horietatik hamabi 1960tik 1978 arteko epekoak, eta 68 kasu 1979tik aurrerakoak. Ikerlana eguneratuta, duela urtebeteko ondorio berera ailegatu da: «Zenbat kasu salatu diren ikusita, eskala handiko abusuez hitz egin dezakegu: testuinguru jakin batean egin baziren ere —borroka antiterroristan, nagusiki—, hurbileko garaietara arte iraun dute, nahiz eta azken urteetan neurri txikiagoan egin diren». Halaber, gogora ekartzen dute tortura «ukatua» izan dela, eta ez denez ikertu ez dela zigortu. «Ondorioz, erakundeekiko eta justizia sistemarekiko mesfidantza eragin die biktimei». Ikerketa batik bat 1979tik 2015erako kasuen inguruan ardaztu du KREIk. Epe horretako 741 kasu jaso ditu. Tortura jasandako horiek non atxilotuak izan ziren ere zehaztu dute: Nafarroan atxilotu ziren %83,1, Gipuzkoan %7,4, Bizkaian %3, Araban %1, eta Espainian %3,1. Torturaren errealitateari aurre egiterakoan, maiz aipatzen da haren oinarria inkomunikazio aldia dela. Txostenaren arabera, salatutako 475 kasutan (%64) aitortu da inkomunikatuta zeudela; aldiz, hamasei kasutan torturatuek adierazi dute ez zeudela inkomunikatuta —beste 250 kasuetan, ez dago horri buruzko informaziorik—. Kasuen %29tan, atxiloaldia hiru egunetik beherakoa izan da, beste %20k bost egun eman zituzten polizia etxean, eta %14k, sei egunetik gora. 276 kasutan, ez dago nahikoa informaziorik. Istanbulgo Protokoloa Nazio Batuen irizpideei jarraituz tortura modu eraginkor batean aztertzeko prozedura da Istanbulgo Protokoloa. Orotara 51 laguni ezarri diete protokolo hori bere kontakizunaren sinesgarritasuna neurtzeko —duela urtebeteko lanean 34 pertsona agertzen zirenez, esan nahi du azken hilabeteetan beste hamabost laguni egin dietela proba gogor hori—. Emaitzak xehetasun ugari baditu ere, ondorio nagusia da kontatutako kasu guztien sinesgarritasuna «sendoa» dela. Halaber, kasu bakar batean ere ez dute identifikatu inkoherentziarik edo funtsik gabeko konturik. Proba horretan, psikologikoki aztertzen dira kontakizunaren sinesgarritasuna, torturaren ondorioz bizitako erreakzio psikologikoak, gertaeren kontakizunaren eta emozioen arteko erlazioa, ahozko komunikazioaren eta gorputzeko keinuen arteko erlazioa eta luzarorako ondorio psikologikoak. Gainera, ondorio fisikoak ere aintzat hartzen dira.

Asteon ezagutarazi dute Donostiako Administrazioarekiko Auzien bigarren eta hirugarren epaitegiek bi epai eman dituztela baliorik gabe uzteko gutxieneko B1 euskara mailaren eskakizuna Pasaiako Udalak kale garbitzaileen lanpostuak egonkortzeko egindako deialdian. Hori ikusirik, atzo Pasaiako Udaleko langile batzordeak, EH Bilduk eta EAJk egin zuten salaketa, eta gaur Pasaiako Euskararen Aholku Batzordearen eta Euskalgintzaren Kontseiluaren txanda izan da; elkarretaratzea egin dute gertatutakoa gaitzesteko: «Berriro ere, euskararen normalizazio eta biziberritze prozesuaren aurkako oldarraldi judizialaren agerraldi baten aurrean gaude». Euskararen aldeko eragileen arabera, epaiz epai jurisprudentzia eratzen ari da, eta «gero eta sakonagoa» da euskararen aurkako oldarraldiaren eragina: «Gero eta handiagoa euskararen eta hizkuntza berdintasunaren aldeko politika publikoak egiteko zailtasuna. Hainbatetan esan dugu sententzia batetik bestera are eta larriagoa dela egoera, eta, tamalez, honetan berretsi beharrean gaude». Hori horrela, astebete pasatxo barru egingo dituzten Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeei begira ipini dira: «Euskararen normalizazioaren eta herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzearen alde dauden indar politikoei dei egiten diegu datorren legegintzaldira begira oldarraldiari aurre egiteko konpromisoak har ditzaten». Gainera, ildo beretik, aldarrikatu dute euskararen normalizazioak orain arte izan duena baino leku eta indar gehiago behar duela «euskaltzaletasunean kokatzen diren» alderdien kanpainetan eta programetan. Gizarteak hori eskatzen du, haien irudiko: «Jendarteak, orokorrean, praktika eta jarrera ugariren bidez behin eta berriro adierazten du euskara minorizaziotik ateratzea nahi duela» Bi adibide jarri dituzte. euskalgintzaren Kontseiluak berak iazko azaroaren 4rako antolatutako manifestazioa: «Manifestazio jendetsuan herritarrek sendo erakutsi zuten gai honek eragiten dien kezka». Eta amaitu berri den Korrika: «Gizarteak are eta sendoago erakutsi du euskararen normalizazioaren eta biziberritzearen aldeko jarrera». Udalari babesa Egoera salatzearekin batera, Euskalgintzaren Kontseiluak babesa adierazi dio Pasaiako Udalari, hark helegitea jartzea erabaki baitu. Halaber, alderdi politikoei eskatu diete euskararen aldeko «adostasun zabala» aintzat hartzeko eta hizkuntzaren normalizazioa eta biziberritzea bermatuko duten neurriak hartzeko.

2022ko abenduaren 23an gertatu zen erasoa. Antza denez, bazkari baten ondoren, auzipetuak hainbat ukabilkada eman zizkion lankideari, eta begian ebaki bat egin zion. Horren aurrean, enpresak langilea kanporatzea erabaki zuen.

Halaber, zuhurtzia eskatu du Lanbide arteko Gutxieneko Soldata igotzeari edo lanaldia murrizteari ekiteko. Gainera, etxebizitza-eskaintza lehenestea gomendatu du, eta alokairuak topatzeak eskaintza murriztu dezakeela ohartarazi du.

LABek zazpi lanuzte deitu ditu, apirilaren 14tik 20era, Amazonek Trapagaranen (Bizkaia) duen logistika zentroan.