Sektorean gehiengoa (% 44,49) duen sindikatuak itxi duen aurreakordioaren arabera, % 30,64ra arteko soldata igoerak izango dituzte anbulantzietako beharginek hemendik 2029ra, eta urtean 124 lanordu gutxiago egin beharko dituzte.

Europako burtsa nagusiek galera txikiekin hasi dute saioa, Israelek Iranen egindako erasoak eraginda. Madrilgo burtsak (Ibex 35) % 0,8ko jaitsierarekin zabaldu du. Halaber, irekieran galerak izan dira Frankfurteko (% 1,07), Milango (% 0,65), Parisko (% 0,65) eta Londresko (% 0,52) burtsetan ere.

Medikuen sindikatuak egindako greba iragarpenari erantzunez, Osasun kontseilariak esan du hausnartzeko unea dela, eta “oparoaldi garaiak” ez ezik, “une zailak” ere badaudela, eta orain krisitik ateratzea dela lehentasuna.

Igandean botoa ematera joateko eskatu dute pentsiodunek, zein indar politikok babestu dituzten gogoratuz

Kanpainako azken-aurreko eguna izan da gaurkoa, eta EAJk eta EH Bilduk Gasteiz izan dute geraleku; PSE-EEk, berriz, Eibar (Gipuzkoa) aukeratu du. Arabak igandeko bozetan izango duen garrantziaren erakusle, lurralde horretako hiriburua da azken bi asteetan alderdiek mitin gehien egin dituzten udalerria. Atzera kontaketa martxan, zalantzan dauden horiei begirako mezuak entzun dira arratsaldean. EH Bildu: «Aldaketa» inoiz botoa eman ez dietenen esku EH Bilduri inoiz botoa eman ez dietengana zuzendu dira Pello Otxandiano EH Bilduko lehendakarigaia eta Arnaldo Otegi koordinatzaile nagusia, Gasteizen. Aldaketa haien esku dagoela esan du Otxandianok, Otegik ideia horretan sakondu du: «Ez dizuegu eskatzen EH Bildukoak egiteko, laguntzeko baizik, gauzak aldatzen». Gasteizko Plaza Berrian egin du azken aurreko geltokia EH Bilduk, bihar Bilbon bukatuko baitu kanpaina, Plaza Barrian. Rocio Viterok ireki du hitzartzea, Gasteizko zinegotziak. Gogora ekarri du Gasteizko Udalean boto gehien nola atera zituzten, eta «aldaketa horren gogoa» berriz adierazteko aukera igandean dagoela esan du. Otxandianok «aldaketa gogo hori» kalean sumatzen du. Esan du geratu izan dutela kalean, esateko EH Bilduri emango diotela botoa lehen aldiz, «zerbait diferentea egin dezakegula uste dutelako». Haiengana zuzendu da: «Guri inoiz botoa eman ez digutenengana zuzendu nahi dut, haien botoa da boto erabilgarria, ezberdintasuna eragin dezakeena, herri hau martxan jar dezakeena, dauden aukeren barnean». Berretsi du EH Bilduk «herri interesak» defendatzen dituela, ez «interes alderdikoiak». Esan du elkarguneak bilatuz akordio zabalak lortzea duela helburu, besteak beste, Osakidetza «berriz zutik jartzeko», etxebizitza eskubidea bermatzeko, herri feministago bat, euskaldunagoa eta berdinzalegoa eraikitzeko. «Arabaren inflexio puntu bat egon zen, eta historia egiteko aukera» badagoela esan du. Gehitu du hori ez dela kasualitatea izan: «Herrigintzari esker izan da, egin delako politika bat elkarguneak bilatzen dituena, zubiak eraikitzen dituena, eta ez lubakiak». Otegik aldaketaren mezu horretan sakondu du: «Ez dago ahal duen eta batzen duen beste ezkerrik. Ez naiz ari inori eskatzen EH Bildukoa egiteko, aldaketa ezkerretik egiten laguntzeko baizik». Bestetik, EAJk «anbizio nazionala» galdu duelakoan dago, eta hori EH Bilduk baduela esan du: «Ez diogu eskatzen inori EH Bildukoa egiteko, baizik eta laguntzeko gauzak aldatzen». Pradales, gaur arratsaldeko ekitaldi hasieran, Gasteizen. ADRIAN RUIZ HIERRO / EFE EAJ: Egindako kudeaketaren aldarria EAJren Gasteizko mitina bi gaik ardaztu dute: «bi eredu kontrajarriren» arteko talka, eta EAJk Eusko Jaurlaritzan egindako kudeaketa. Lehenari dagokionez, Imanol Pradales lehendakarigaiak zehaztu du «partida zabalik» dagoela, eta Gasteiz eta Araba erabakigarriak izango direla. Hala, zalantzan daudenei dei egin die: «Abstentzioak nahi ez dugun horrek irabaztea ekar dezake». Atzera begira, berriz, Jose Antonio Ardanza, Juan Jose Ibarretxe eta Iñigo Urkullu lehendakariek «Euskadi hobe baten» alde egindako lana goraipatu du Pradalesek, eta adierazi hiru aholku eman dizkiotela: «Euskadiren pluraltasuna besarkatzea», «bidea irekitzea» eta «zu zeu izatea». EAJren gobernuen aldeko aldarri hori azken Eusko Jaurlaritzaren defentsa ere izan da. Hala adierazi du Arabako zerrendaburu Joseba Diez Antxustegik: «Harro gaude gure aurrekoek egindakoaz». Izan ere, bere aurretik Urkulluk eta Nerea Melgosa Berdintasun, Gizarte Politika eta Justizia sailburu eta Arabako zerrendakideak hartu dute hitza. Urkulluk hasieratik aurkeztu ditu bi eredu kontrajarri. Lehenik, memoriaren auzia mahai gainean jarrita: «Igandean memoria kritikoa bozkatuko dugu». Ondoren, enplegua eta industria hizpide. Arlo horretan, EAJren eredua —«egonkortasuna» eta «kolaborazio publiko-pribatua»— goraipatu du, Mercedesek Gasteizerako iragarritako azken inbertsioa azpimarratuta. Horren aurrean, sindikatuen «greben dinamika» aipatu du: «Nora garamatza eredu horrek? Duguna arriskuan jartzera». Eta bide beretik, zaintza arlora eraman du alderaketa hori Melgosak. Adierazi du eurek jada martxan jarri dutela «zaintza ituna», eta beraz, EH Bilduren proposamenak «berandu» iritsi direla: «Euskadiren ongizaterako, kopiarik gabe: EAJ, orijinala». Izan ere, EBBko presidente Andoni Ortuzarrek adierazi du «zentralitatea» eta «boto erabilgarria» eurenak direla: «Ez baduzu dugun guztia arriskuan jarri nahi, zure botoa EAJ da, eta zure lehendakaria, Imanol Pradales». Jilete, Illa, Andueza eta Itxaso, Eibarren, mitinean. PSE-EE PSE: hirugarren aukera baten defentsa Eneko Andueza lehendakarigai eta Bizkaiko zerrendaburuak etxean egin du kanpainako azken-aurreko geldialdia, Eibarren. Leku berezia, haren alderdikide eta Gipuzkoako zerrendaburu Denis Itxasok esan duenez: «Ez dakit kanpainako ekitaldi handiena den, baina bai ekitaldirik ederrena». Salvador Illa PSCko idazkari nagusi eta Generalitaterako presidentegaia ere han izan da. Anduezaren esanetan, bozen xedea ez da EAJren edo EH Bilduren artean aukeratzea: «Nazionalismoaren alternatiba ez da nazionalismo gehiago». Izan ere, uste du horiek ez direla «denentzat gobernatzeko» gai: bati arlo sozialean sakontzea falta zaiolako; besteari, «pluraltasuna» onartzea. Hala, «aurrera egin eta eraldatzea» sustatzen duen hirugarren aukera bat dagoela defendatu du: «Alderdi bakarra dago pluraltasuna, egonkortasuna eta kudeaketa ona bermatu ditzakeena, Alderdi Sozialista». Bide beretik, Itxasok EH Bildu eta EAJ jarri ditu jomugan. Haren esanetan, koalizio subiranistak «txeke zuriak» sinatzeko eskatu du kanpainaren lehen astean: «Faltan bota ditugu proposamenak». Bigarren astean, berriz, «funtsik gabeko txeke bat» aurkeztu dutela adierazi du. «Funts etikorik gabea», zehaztu du. EAJri, aldiz, «errespetua» eskatu dio PSEko kideak, eta aritzeko «harropuzkeria» gutxiagorekin: «Umiltasuna eskatu behar zaie bere solaskide eta balizko bazkideekiko».

Elikadura burujabetzaren, trantsizio agroekologikoaren eta landa eremu bizi baten alde, lurraren defentsan, eta agroindustriak bultzatzen duen ekoizpen ereduaren, makroetxaldeen eta produktu kimikoen zein pestiziden kontra, apirilaren 27an manifestazio bat egingo dute Iruñean, 17:30ean hasita, Baluartetik abiatuta. Nafarroako hamabi ekoizlek antolatu dute martxa, eta dozenaka elkarte eta talderen babesa izango dute. Elikadura burujabetzaren aldeko mezuarekin eta manifestaziorako deiarekin batera, proposamen sorta bat plazaratu dute gaur Iruñean, Geltokin egin duten agerraldian. Jakinarazi dute 2.300 laborari galdu dituela Nafarroak azkeneko bi hamarkadetan, «lurrari lotuen» dauden laborari txikiak direla horien arteko gehienak, eta horiek desagertzeak makroetxaldeei mesede egin diela. «Neurri txikiko edo neurri ertaineko eredu bat, justua, dibertsifikatua, agroekologikoa, tokiko kontsumoari eta merkaturatzeari lotua» sustatu behar dela uste dute, ekoizleei eta erosleei prezio duinak bermatzeko, eta ingurumena babesteko. Laborantza sektorea ez desagertzeko, ezinbestekoa dela adierazi dute. Burokraziak dakarkien pisua ere deitoratu dute. Neurri zehatz ugari ere proposatu dizkiete agintariei. Besteak beste, hauek: laborantza lurrak babestea, energia berriztagarrien proiektuak eta meategien proiektuak ugaritzen ari diren honetan; lurraren %25 ekoizpen ekologikoko laborantzara ematea; burokrazia gutxitzea; pestizidak, ongarri kimikoak eta halakoak erdira gutxitzea; eta «abeltzaintza industrialaren» esplotazio berriak debekatzea, eta halakoak gutxitzea; merkaturatze sare txikiak sustatzea, arlo publikotik ere bai. AEN Alimentos Ecologicos de Navarra, Baztango Zaporeak, Belardi, Biba Ardoak, Bizilur, EHKOlektiboa, Ekoalde, Etxalde, Grupo Biodinamico Nafarroa, Habelarte, Hazialdeko eta Plazara taldeek antolatu dute protesta. Dozenaka taldek babestu dute deialdia, 150 eragilek baino gehiagok: tartean dira kontsumitzaile taldeak, hainbat sindikatu, talde ekologistak, ekonomia sozialeko elkarteak, feministak, eta bestelakoak.

Kaleko saltzaileek maiz salatzen dute Polizia beti atzetik dutela, baina apirilaren 4an Bilbon gertatutakoa lazgarria iruditu zaie, eta nahikoa dela esateko elkartu dira gaur, Plaza Biribilean. Babes handia jaso dute. Bilbo aldeko 50 bat elkartek izenpetu dute agiria, eta ehunka lagun bildu dira elkarretaratzean gaur. Aski dela esan diete poliziei, uzteko kaleko saltzaileak bakean. Arrazakeriaz jokatzea leporatu diete, eta «bortizkeria» bertan behera uztea galdegin. Atzerritarren Legea baliogabetzeko ere eskatu dute, eta «profil etnikoaren araberako eraso arrazistak» eta udaltzainen zein ertzainen «etengabeko jazarpena» behingoagatik gelditzeko. Kaleko saltzaileek maiz dute Polizia atzetik. Baina apirilaren 4ko gertakariek urduritu egin dituzte, eta erantzutea erabaki dute. Kaleko saltzaileen Mbolo Moye Doole elkarteak antolatu du gaurko protesta. Duela bi asteko polizia operazioa nola izan zen esplikatu dute. «Beste edozein arratsaldetan bezala, 30 gazte senegaldar Ledesma kalean zeuden, salgaiak lurrean zituztela. Normalean Bilboko Udaltzaingoa pasatzen den arren, egun hartan Ertzaintza agertu zen». Eta poliziak eskularruak janzten hasi ziren. Lekukoek laurogei bat polizia zenbatu zituzten, ertzainen eta udaltzainen artean. Txakurrak ere bazeramatzaten; salatu dutenez, mozalik jarri gabe. Gazteak korrika hasi ziren. Poliziak ere bai, atzetik. «Salgaiak bereganatu, identifikatu, motxilak miatu eta objektu pertsonalak ere hartu zizkieten; immobilizatu, eta mehatxu egin zieten. Gainera, gazte saltzaileak eta gerturatutako beste pertsona batzuk jo zituzten borrekin, eta txakurrak askatzeko mehatxuak ere egin zituzten». Asaldatuta daude gazteak. «Ez zuten espero, eta ez dute horrelako traturik merezi. Ezerk ez du halako dispositibo eta indarkeriarik justifikatzen», adierazi dute elkarretaratzera deitzeko agirian. [articles:1340678] «Arrazismoa eta indarkeria poliziala» ikusten dituzte gertatutakoen atzean. «Kaleko saltzaileen aurkako jazarpena etengabekoa da». Iaz ere izan ziren arazoak, herritar batzuk kaleko saltzaileak babesten saiatu zirelako eta udaltzainek herritar horien kontra egin zutelako. Baina polizien jardun horiek ugaritu egin direla salatu dute. «Eta turista gehiago dagoen garaietan, jai eta kirol ekitaldietan, areagotu egiten da». Herritar arrazializatuak kriminalizatzeko ahalegin bat sumatzen dute protesta egin dutenek, eta instituzioei eskatu diete bazterketa eta kontrol mekanismoak bertan behera uzteko. «Bizirik irauteko ekonomian ari direnen kontrako indarkeria salatzen dugu. Hori dute bizitzeko bitarteko bakarra, eta eguneroko indarkeriaren mehatxupean egin behar dute, gainera». Plaza Biribileko elkarretaratzea babestu duten elkarteen artean daude SOS Arrazakeria, harrera talde ugari, feministen taldeak, LGTBI taldeak, migratzaileen elkarte batzuk, kultur elkarte batzuk, Sortu, LAB sindikatua, Mugarik Gabe, Denon Bizitzak Erdigunean, eta beste asko.

Loiuko aireportua “handituko” duela iragarri du Aenak

Besteak beste, aldi baterako langileen kontratazio berriak egiteko aukera jasotzen du akordioak, matrikulazioak une jakin batean gora egiten badu.

Ekaineko arratsalde bat; ekainaren 27koa, hain zuzen. Donostia, 1960. Jesusa Ibarrolak erosketa batzuk egin behar ditu, eta, horren aitzakian, 20 hilabeteko alaba izebaren kargu utzi du. Begoña Urroz da haurraren izena, eta Amarako tren geltokian geratu da Soledad izebarekin batera; geltokiko kontsignan egiten du lan hark. Bat-batean, bertan dagoen maleta batek leher egin, eta haurra larri zauritu da. Hurrengo egunean hil zen Begoña Urroz —1960ko ekainaren 28an—, zaurien larritasuna zela-eta. Atentatu baten biktima izan zen haurra, baina nork egindako edo antolatutako atentatuarena? Urte askoan esan zen ETA izan zela, eta talde armatu horren lehen biktimatzat hartu zuten. Baina ez zen hala izan egiaz, DRIL (Askapenerako Iberiar Direktorio Iraultzailea) taldeko kide bat izan baitzen: Guillermo Santoro. Muerte en Amara dokumentalak atentatu horren argi-ilunak azaltzen ditu, benetako istorioa eta egiletza agerian utziz. Donostiako Giza Eskubideen Zinemaldian emango dituzten filmetako bat da. Azken txanpan sartuta dago jada jaialdia, eta, zehazki, bihar estreinatuko dute dokumentala, 17:00etan, Viktoria Eugenia antzokian. Lehiaketatik kanpo dago. Ikertu beharra Nerea Garcia izan da dokumentalaren produktorea, eta Aitor Gonzalez zuzendari eta gidoilaria. Ez batak, ez besteak ez zuten Begoña Urrozen istorioaren berri, harik eta Gaizka Fernandez ikerlariak kontatu zien arte. Horren inguruko ikerketa zabala egindakoa zen Fernandez, Manuel Aguilar TVEko dokumentalistarekin batera. 2016an hitzaldi bat eman zuen Aguilarrek, eta ikerlaria hura entzutera joan zen. Bertan, dokumentalistak aipatu zuen Amarako atentatuaren egilea ez zela ETA izan, eta DRIL taldeari egotzi zion atentatua. Nolanahi ere, lehenagotik ere jakina zen Urrozen hilketaren atzean DRIL taldea zegoela. Ainhoa Oiartzabal BERRIAko kazetariak kontatu zuen, 2011n, Igandea gehigarrian argitaratutako erreportaje zabalean, zenbait historialariren iritziak bilduta. Lan harengatik Rikardo Arregi saria jaso zuen Oiartzabalek. Urte batzuk geroago, 2013an, Xavier Montanya kazetariak (Bartzelona, 1961) BERRIAn eta Villaweb-en argitaratu zituen polizia txostenak. «Jakin nahi genuen benetan zer gertatu zen, eta zein zen egilea, historia behar bezala kontatzeko». GAIZKA FERNANDEZ Ikertzailea DRIL 1960ko hamarkadan sortu zen, eta Espainiako eta Portugalgo gaztez osatuta zegoen. Francisco Francoren eta Antonio Salazarren —Portugalgo diktadorea— diktadurak deuseztatzea zuten helburu. Ideologia askotako jendea zegoen taldean, eta horrek, sarritan, desadostasunak sortzen zituen kideen artean. Amarako leherketa ez zen taldeak egun hartan egin zuen bakarra. Bartzelonan eta Madrilen ere izan ziren leherketak, baina ez zen inor zauritu. 1962an, talde armatua gain behera hasi zen, eta handik pare bat urtera desagertu zen. Aguilarren hitzaldiak interesa piztu zion Fernandezi, eta harekin batera ikerketa bat abiatzea erabaki zuen. «Jakin nahi genuen benetan zer gertatu zen, eta zein izan zen egilea, historia zen bezala kontatzeko». 2019an kaleratu zuten ikerketa, eta, bertan DRILeko kide ziren izen batzuk aipatzen baziren ere, ezin izan zuten egilearen izena guztiz ziurtatu. Ikerketa plazaratzearen harira, ordea, dokumentazio berria jaso zuten, eta egilea baieztatu ahal izan zuten. «Dokumentalean lehen aldiz esan dugu egilea Guillermo Santoro izan zela, ikerketan ezin izan baikenuen esan», azaldu du Fernandezek. «Sarritan oso zaila da hedatuta dagoen bertsio bat baztertzea, nahi ezta bertsio berria benetan egiazkoa izan». AITOR GONZALEZ Dokumentalaren zuzendaria eta gidoilaria Garciaren hitzetan, egia historikoa plazaratzea izan da proiektuaren helburuetako bat, familiari nolabaiteko omenaldia eginez. «Ikerketari garrantzia eman nahi izan diogu, baina baita alde emozionalari ere». Gonzalezentzat, gertaera historiko «zurrun» hori ikuslearentzat erakargarri egitea izan da erronka: «Ikusleak erakarri nahi izan ditugu; gaiaren inguruan euren kabuz gehiago jakitera eraman». Zuzendari eta gidoilaria historialaria ere bada, eta historialarien lana aldarrikatu du: «Sarritan oso zaila da hedatuta dagoen bertsio bat baztertzea, nahiz eta bertsio berria izan egiazkoa benetan». Espero du publikoarengan izpiritu kritikoa garatzea dokumentalari esker. Ikerketa hartu dute erreferentziatzat dokumentala egituratzeko orduan. «Ikerketaren prozesua izan dugu kontuan, urte hauetan guztietan zer jakin den eta zer ez den jakin erakutsiz». Horrela, ikusleak, dokumentalak aurrera egin ahala, egia zein den ikusi ahal izango du. Fernandezi «erakargarria» egin zaio egileen planteamendua: «Ikerketa akademiko batetik dibulgaziorako produktu on bat ateratzea lortu dute».