Lamiakoko itsaspeko errepidearen kontrako ekintzaile talde bat Bilboko Bizkaiko Foru Aldundiaren Jauregiaren barrura sartu dira, proiektuaren kontra manifestatzeko, eta horietako bat eraikin barruko baranda batera kateatu da. Hala jakinarazi du plataformak X sare sozialean. BERRIAk jakin duenaren arabera, poliziak katea moztu eta protestan zegoena eraikinetik atera du jada. Diputazio barruan kateatu gara Subflubialaren aurka protesta egiteko! Ez diegu utziko gure lurraldea suntzitzen gutxi batzuk aberasteko! pic.twitter.com/ftRnFHR66Z — SubflubialaEz (@subflubialaez) October 16, 2025 Gutxinaka aurrera egiten ari da proiektua, eta errepidearen kontrako taldeek uste dute azpiegitura horrek auto pribatuaren erabilera bultzatuko duela. Gainera, 500 milioi euro baino gehiago «xahutuko» direla nabarmendu dute. Erlazionatuta Hodei Rodriguez: «Trenarena erabat baztertu zuten; zuriketa berde hutsa izan zen» Proiektuaren kontra egiteko, etzi mobilizazio bat dira egitekoak. Bilboko Arriaga antzokitik abiatuko dira, 17:00tan. Bizkaiko Foru Aldundia da proiektua gogorren bultzatzen ari dena, eta errepidearen aurka protesta egin dutenek aldundiaren trabak salatu izan dituzte protestak egin ahal izateko.

Ertzaintzak eman du gaur arratsaldean hilketaren berri. Atzo gauean gertatu zen Zarautzen (Gipuzkoa), Itsasmendi auzoko etxebizitza batean. 53 urteko emakume bat hil dute, eta, horrekin lotuta, 47 urteko gizonezko bat atxilotu dute. Giza hilketaren delitu bat egozten diote gizonari. Hasieran zabaldutako informazioan, Ertzaintzak ez du argitu heriotzak indarkeria matxistarekin lotura ote duen, baina handik gutxira Zarauzko Udalak berretsi du hilketa matxista izan dela, eta adierazpen instituzional bat onartu. Horrekin batera etorri dira Gipuzkoako Foru Aldundiaren gaitzespena, baita Eudelena eta Emakunde institutuarena ere. Erakunde horiek guztiek gaitzetsi dute hilketa matxista, eta dei egin dute arbuio hori kalean adieraztera. Izan ere, udalak deituta, bihar egingo dute elkarretaratze bat Zarauzko Lege Zaharren plazan, 19:00etan. Foru aldundiak, berriz, 12:00etan antolatu du protesta, Donostian, Gipuzkoa plazan. Zarauzko Udalak hilketaren berri izan eta gutxira deitu du bozeramaileen batzordera, eta udal talde guztiek aho batez onartu dute adierazpen instituzionala. «Emakumeen aurkako indarkeria matxistaren adierazpen guztiak» salatu dituzte. Xabier Txurruka alkateak berretsi du hilketa matxista izan dela. Onartutako adierazpena irakurtzeko agerraldia egin dute alkateak eta udalean ordezkaritza duten alderdietako bozeramaileek. Testuan jasotakoak irakurri ditu Txurrukak, eta esan du haren bidez udalak adierazi duela «haien gaitzespen gorena eta sentitzen duen sumindura sakona» gaur jakin den indarkeria matxistaren hilketari dagokionez. Halaber, udalak «laguntza eta elkartasun osoa» eman die biktimaren senideei eta gertuko inguruneari. Txurrukak azaldu duenez, «dagoeneko jarri dira haien eskura indarkeria matxistaren kasuetarako dagoen arreta eta babesa emateko zerbitzu espezializatuak». Emakumeek jasaten dituzten indarkeria matxista guztiak salatu dituzte, eta, aldi berean, herritarrei gogorarazi die «gure gizartean oraindik nagusi diren emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunaren adierazpen» direla, eta udala horren aurka dagoela. Amaitzeko, udalak dei egin die herritar guztiei «indarkeriaren aurkako borrokan zeregin aktiboa» izan dezaten. Izan ere, beharrezkotzat jo dute «jarrera aktiboa» izatea, emakumeen aurkako edozein indarkeria adierazpenen aurka. Txurrukak adierazi duenez, «ez dugu onartu behar, ez dugu isilik egon behar, eta gure babesa eman behar diegu indarkeria jasan dutenei; azken batean, banakako eta taldeko erantzukizuna hartu behar dugu eraso matxisten aurrean». Samina eta elkartasuna Gipuzkoako Foru Aldundiak irmoki gaitzetsi du Zarautzen gertatutako hilketa matxista, eta samina eta elkartasuna adierazi die biktimaren hurbilekoei. Halaber, antolatzen diren elkarretaratzeekin bat egiteko deia egin die herritarrei: «Emakumeen aurkako indarkeriak ez du lekurik gure gizartean, eta ez gara geldituko indarkeria desagerrarazi arte». Eider Mendoza Gipuzkoako diputatu nagusiaren esanetan, «gaur dolu eguna da Gipuzkoarentzat. Ahotsa altxatu behar dugu, inoiz baino ozenago, emakumeen aurkako indarkeriak gure gizartean eta munduko beste inon ez duela lekurik berresteko. Ez gara geldituko erabat desagerrarazi arte». Hilketa honen inguruan bere «haserre eta gaitzespen sakona» adierazi du. Emakundek ere gaitzetsi du hilketa matxista, eta bere elkartasuna eta laguntza eskaini die eraildako emakumearen familiari eta gertukoei. Emakundek abian jarri du halako kasuetarako protokoloa, eta egingo den kontzentrazioan parte hartuko du. Emakundek gogoratu du emakumeen aurkako indarkeria mota hau menpekotasunaren eta emakumeen eta gizonen arteko ezberdintasunaren adierazgarri latz eta gogorrena dela, eta dei egin die herritarrei euren gaitzespena azaldu dezaten, emakumeen kontrako indarkeriarik gabeko gizarte bat eraikitzeko ezinbestekoa delako herritar guztien jarrera aktiboa. Eudelek udalen elkarteak mezu bera eman du, eta, gogorarazi duenez, «tragedia honek berriro dakarkigu gogora hala erakundeek nola euskal gizarte osoak daukagun erantzukizuna». Alde horretatik, erantsi duenez, «gure sentsibilizazio eta prebentzio ekintzak indartzen jarraitu behar dugu, etorkizuna ordezkatzen dutenei zuzenduta; gure herritar gazteenei zuzenduta, alegia»

Donald Trump AEBetako presidenteak Gazarako ondutako plana indarrean sartu bezain laster, agerian geratu da zailtasunak daudela hura aplikatzeko. Bitartekari ibili diren herrialdeek —Egiptok, Qatarrek, AEBek eta Turkiak— astelehenean sinatu zuten hogei puntuko dokumentua. Eta agertu dira jada zenbait kontraesan, mehatxu eta azken orduko aldaketa. Israelek akordioa urratzea leporatu dio Hamasi, ez baititu entregatu hildako bahitu guztien gorpuak. Gaur iluntzean beste birenak eman dizkio Ilargi Gorriari, eta, horiekin, zazpi dira entregatutakoak. 21 faltako lirateke, baina Hamasek adierazi du ezin dituela aurkitu, eta laguntza eskatu du. Palestinako erakundeak dioenez, Israelen bonbardaketen ondorioz galdu egin du gatibu horien arrastoa, eta horiek aurkitzeko «ahalegin handia eta ekipamendu berezia» beharko da. Horren harira, Gershon Baskin bahituen auzian bitartekari ibili den israeldarrak CBS News AEBetako hedabidean jakinarazi du gorpu horiek lurperatu zituzten buruzagi militarrak hilik daudela eta horrek are eta gehiago zailtzen duela akordioa betetzea. Gorpuen aferak gero eta finago egin du su etenari eusten dion haria. Bart, Hamasek beste lau bahituren gorpuak entregatu ditu, baina Israelgo armadak jakinarazi du horietako bat ez dutela lotu ahal izan ezein gatiburekin; ondoren, baieztatu du laugarren gorpua gazatar batena dela. Beste bertsio bat zabaldu du Hamasek, ordea. Palestinako talde islamistako iturri bat aipatuz Al-Jazeera hedabideak kaleratu duenez, gorpu hori ez da gazatar batena, Zisjordaniako palestinar batena baizik, zeinak Israelgo armadak giza ezkutu gisa erabili zuen, Hamasen tunelak eta azpiegiturak miatzeko. Israelgo armadak gezurtatu egin du halakorik. Oraindik hogei bat gatiburen gorpuak daude Gazan. Palestinako talde islamistak lau entregatu zituen herenegun, bizirik geratzen ziren hogei bahituak askatu zituen egun berean. Itunaren arabera, egun horretan bertan eman behar zizkion Israeli gainontzeko bahituen gorpuak ere, baina Hamasek argudiatu izan du birrindutako eraikinen hondakinen azpian daudela, eta aurkitu nahian ari direla. Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuren bulegoak ohar bat kaleratu du, eta, hala, Hamasi gogorarazi dio hitzarmenean adostutakoa betetzera behartuta dagoela eta gorpu guztiak entregatu behar dituela. Horren harira, talde islamistaren bozeramaile Hazem Qasemmek adierazi du talde islamista adostutakoa betetzen ari dela, eta Israeli leporatu dio menia urratzea. Gaur, Israelgo armadak bi palestinar hil ditu Gaza hirian, Al-Jazeera hedabideak jakinarazi duenez, eta atzo beste bederatzi hil zituen. Bestalde, Al-Jazeerak gehitu du Israelgo militarrek hamabost lagun atxilotu dituztela zerrendaren hegoaldean, Rafahn. Bahituen gorpuen aferak Israel haserretu du, eta, horri erantzunez, atzo itxita eduki zituen Gazara laguntza humanitarioa sartzeko modua ematen duten pasabideak. Nolanahi ere, jaramon egin die NBE Nazio Batuen Erakundearen eta nazioarteko GKE gobernuz kanpoko erakunde batzuen eskaerei, eta gaur berriro ere ireki ditu pasabide horiek; hori bai, Al-Jazeera hedabideak iturri ofizialak eta lekukoak aipatuz jakinarazi duenez, kamioi humanitarioak tantaka ari dira sartzen. Aldeek lehen faserako adostutakoaren arabera, egunean seiehun kamioi humanitario dira zerrendan sartzekoak. Bestalde, Israelek esan du gazatarrek bihartik aurrera izango dutela aukera zerrendatik irteteko, hala nahi izanez gero, Rafahko pasabidea baliatuta. Gazako akordioak izango ditu zailtasunak aurrerantzean ere; ez baitira gutxi Israelek eta Hamasek hurrengo pausoen inguruan dituzten desadostasunak. Horren adibide, atzo Trumpek ziurtatu zuen Hamasek armak utziko dituela, eta, are, hizpidera ekarri zuen gainontzean «horretara indarrez behartzeko» aukera ere. Honela mintzatu zitzaien kazetariei, Etxe Zurian: «Hitz egin dut Hamasekin, eta galdetu diet: ‘Armak utziko dituzue, ezta?’. ‘Bai, jauna, armak utziko ditugu’, erantzun didate. Armagabetu egingo dira, edo armagabetu egingo ditugu». Palestinako talde islamistak, aldiz, esana du ez duela armak uzteko asmorik. Hamaseko kideak zazpi palestinar exekutatzen ageri diren bideo bat zabaldu da egunotan sare sozialetan. BBC Erresuma Batuko hedabideak baieztatu duenez, exekuzio horiek Gaza hirian egin zituzten, eta milizianoek «kolaboratzaileak!» egiten dute oihu tiro egin aurretik. Azken egunetan gisa horretako beste irudi batzuk ere zabaldu dira. The Times of Israel-ek zerrendako iturriak aipatuz kaleratu duenez, asteburutik 33 pertsona hil ditu talde islamistak. Horren inguruan galdetuta, Trumpek ez zion garrantzi handirik eman: «Pare bat gaizkile bandatako kideak hil dituzte. Egian esan, ez dit asko axola. Ez da ezer pasatzen». Igandean AEBetako presidenteak adierazi zuenez, talde islamistari «denbora tarte bat» eman dio «Gazako arazoak konpontzeko». GHFren rola «gerraostean» Bitartekariak Trumpek proposatutako planaren xehetasun batzuk negoziatzen eta aurrerantzean zer urrats egin aztertzen ari diren bitartean, argitara ateratzen hasi dira hitzarmen horren barruan adostutako beste zenbait kontu. Esaterako, The Times of Israel egunkariak itunaren eranskin bat argitaratu du gaur. Haren arabera, «gerraostean» GHF Gazako Fundazio Humanitarioa erakundea ez da arduratuko Gazan laguntza humanitarioa banatzeaz. Maiatz amaieratik AEBetako militar ohiek eta mertzenarioek osatzen duten talde horrek soilik eduki du Israelen baimena zerrendan laguntza banatzeko. Bada, orain berriz ere «NBEren agentziak, Ilargi Gorria, zerrendan jarduten duten herrialdeak eta beste erakunde batzuk» arduratuko dira laguntza kudeatzeaz. The Times of Israel-ek negoziazioetako iturriak aipatuz azaldu duenez, Tel Avivek ez zuen nahi GHFk esplizituki adieraztea aurrerantzean ez duela laguntzarik banatuko Gazan, horregatik gehitu zuten «beste erakunde batzuek» ere jarduteko aukera edukiko dutela. Baina Israelgo hedabidearen arabera, GHF laguntza banatzeko guneak uzten ari da iragan astetik. Laguntzaren banaketa kudeatzea soilik talde horren esku egon denetik, laguntza jasotzera joandako 1.400 palestinar baino gehiago hil ditu Israelgo armadak. Ustelkeria kasuari buruzko gaurko auzi saioa lehenago amaitzeko eskatu du netanyahuk, «eztula» duela argudiatuta Ustelkeria, iruzur egitea eta eroskeria egotzita, Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuren aurkako hiru prozesu judizial daude abian. Horietako bati buruzko epaiketak iazko abenduan hasi zituzten; halere, bertan behera geratu izan dira hainbat auzi saio, Gazaren aurkako erasoaldiak eragindako «ezohiko egoera» aitzakia gisa erabilita. Gaur beste auzi saio bat izan du Netanyahuk, eta aurreikusi baino lehenago amaitu da, Israelgo lehen ministroak hala eskatuta: argudiatu du «eztula» zuela, eta medikuak «atseden hartzeko» gomendatu diola.

Berriro gertatu da: Frantziako ezkerra, bloke gisa, hautsi dute; kasu honetan, Sebastien Lecornu lehen ministroaren erabaki batek. Izan ere, bihar, PS Frantziako Alderdi Sozialistak ez du babestuko LFI Frantzia Intsumisoak gobernuburuaren aurka erregistratutako zentsura mozioa, zeren Lecornuk, erortzen utz ez zezaten, konpromisoa hartu baitu exijitzen ziotena egiteko. Hala, erretretaren erreforma 2028ra arte behin-behinean indargabetu du. PSren erabakia gaitzetsi egin du LFIk. Horrekin lotuta, erreformaren indargabetzea ofizial egiteko asmoz, Lecornuk jakinarazi du gaur gobernuak zuzenketa bat proposatuko duela Asanblea Nazionalean azaroan. LFIren sumindura galdera baten bidez plazaratu du Manuel Bompard alderdiaren koordinatzaileak, X sare sozialean: «Nola aritu daitezke beren burua modu horretan engainatzen?». Gaur ere osoko bilkura eduki dute Asanblea Nazionalean, eta, hitza hartu duenean, Paul Vannier LFIren diputatua PSkoei zuzendu zaie, eta esan die oraindik ere badutela denbora iritziz aldatzeko eta Lecornuren aurka bozkatzeko. Bihar eztabaidatuko eta bozkatuko dituzte lehen ministroa kargugabetzeko zentsura mozioak, 09:00etatik aurrera, Asanblea Nazionalean; LFIren mozioari helduko diote, baita RN Batasun Naziona eskuin muturreko alderdiarenari ere. PSren zuzendaritzak alderdiaren diziplina errespetatzeko eskatu die diputatuei; alegia, ez dezatela Lecornu erortzearen alde egin. Dena den, gaur-gaurkoz, lau diputatu sozialistak adierazi dute ez daukatela argi zer egin —69 diputatu ditu—. Ordezkaritza parlamentarioa duten alderdiak orain arte esandakoak kontuan hartuta, kalkulatu daiteke ezen, PSkoek barne diziplina hausten ez badute, hogei bat botoren abantaila lukeela Lecornuk; hortaz, aldea ez da hain handia. Legegintzaldi honetan hiru lehen ministro izendatu ditu Emmanuel Macron Frantziako presidenteak: Michel Barnier, François Bayrou eta Lecornu. Bigarrena kargugabetzeko lehen saiakeran, urtarrilean, PSk ez zuen LFIren zentsura mozioa babestu. 2024ko udan, legebiltzarrerako bozak egin zituztenean, PS, LFI, PCF Frantziako Alderdi Komunista eta Berdeak ados jarri ziren, eta NFP Fronte Popular Berria aliantza sortu zuten; RNren gorakada nolabait galgatzeko mugimendu bat izan zen. Bloke ideologiko gisa, ezkerra izan zen boz horietan diputatu gehien lortu zituena: 195 aulki —577 ditu Asanblada Nazionalak—. Lescureren konpromisoa Lecornuk jakinarazi zuen erreforma indargabetuko dutela, bai, baina horrek kostu bat izango duela. Eta datu batzuk eman zituen: 2026an 400 milioi euro ingurukoa, eta 2027an 1.800ekoa; hain zuzen, urte horretan dira egitekoak presidentetzarako hauteskundeak. Roland Lescure Ekonomia eta Finantza ministroak jendaurrean esan du Lecornuk planteatutakoak ez diola soilik pentsioen kutxari eragingo; haren esanetan, erreformak aurreikusitakoa baino lehenago hartuko dute erretiroa hainbatek, eta horrek eragina izango du estatuaren kontuetan, pertsona horiek beren lan jarduna etengo dutelako, gutxiago kontsumituko dutelako eta zerga gutxiago ordainduko dituztelako. BESTE KOLPE BAT eman diote LE PENI Marine Le Pen BN Batasun Nazionala eskuin muturreko liderrak beste kolpe bat jaso du gaur. Europako Parlamentuko funtsak desbideratzea egotzita, Parisko Auzitegi Korrekzionalak bost urterako inhabilitatu zuen martxoan, eta Estatu Kontseiluak jakinarazi du gaur atzera bota duela Le Penek neurri horren kontra jarritako helegitea. Organo horrek ohar batean nabarmendu duenez, Frantziako eskuin muturraren liderrak «legea aldatu» nahi zuen helegitearen bidez. Urtarrilean da hastekoa epaiketa, Parisko Helegite Auzitegian. Horiek horrela, Olivier Faure PSren idazkari nagusiak aldaketa bat proposatu du Lecornu aurkeztekoa den 2026rako aurrekontu proposamenari dagokionez. BFMTV telebista katean gaur adierazi duenez, zuzenketa bat egingo diote, %2ko zerga ezartzeko 100 milioi euro baino gehiagoko ondarea dutenei. Haren esanetan, 1.800 inguru dira, eta modu horretan 15.000 milioi euro inguru bildu ahal izango lituzke estatuak; are, gobernuaren aurrekontu proposamenarekin, aberatsei ezarritako zergen bidez estatuak 2.500 milioi inguru bildu ahal izango lituzkeela gaineratu du. Bide batez, presioa gainetik kendu nahi izan du, eta nabarmendu Lecornu ez dagoela PSkoen erabakiaren mende, «frantziarren esku» baizik. Horren guztiaren harira, defizit publikoari dagokionez hartutako konpromisoak beteko dituztela azpimarratu du gaur Lescurek, RTL irrati katean egin dioten elkarrizketa batean. EB Europako Batasunak honako hau eskatzen die estatu kideei: defizit publikoa norberaren barne produktu gordinaren %3tik beherakoa izatea. Frantziak %5,4ko defizit publikoa izanda bukatuko du urtea, eta gobernuburuaren helburua da 2026rako %4,7ra murriztea. Ez dio atea ixten, halere, %5era iristeari; Faureren ustez, 9.000 milioi gehiago edukiko lituzke estatuak modu horretan.

Istripu larria gertatu zen astearte arratsaldean Sunbillan (Nafarroa), N-121 errepidean, eta gaur jakinarazi dute han zauritu zirenetako bat, 82 urteko gizonezko bat, hil egin dela. Denera lau pertsona zauritu ziren istripuan. Bi automobilek eta bi kamioik izan zuten ezbeharra, 16:25 aldera. Larrialdi zerbitzuek, hara heldu ondoren, ikusi zuten lau pertsona zeudela zaurituta, eta erietxera eraman zituzten. Zaurituetako bi larri zeuden eta, hain justu ere, horietako bat hil da. Guardia Zibila ari da istripua ikertzen.

«Liburu aurkezpen askotan izan naiz, baina gaurkoa bezain jendetsua… Inoiz ez dut horrelakorik ikusi». Garbiñe Ubeda Martxelo Otamendiren biografiaren egilearen hitzak dira. Gaur Tolosan (Gipuzkoa) berrehun bat lagun elkartu dira liburuaren aurkezpen ekitaldian. Nabari da tolosar kuttuna dela, euskal herritar kuttuna ere bai. Txikitako lagunak, abentura bidaideak, lan ibilbide luze eta oparoan harekin topo egindakoak, herrikideak, euskalgintzako ordezkariak, lankideak, lankide ohiak, ezagunak… Liburuaren lehen aurkezpena galdu nahi ez zutenek leporaino bete dute Zerkausia. Otamendiren anekdotak, oroitzapenak eta hausnarketak entzutera gerturatu dira, eta ordubete luze egon dira adi-adi entzuten. Eta zer entzuna egon da, Martxelo Otamendik baduelako zer kontatua, eta kontatzeko eran ere badu xarma: harro, lotsarik gabe, natural, graziaz. Horrela aritu da bere bizitzaren gorabeherez, topaketez, baita bere damuez ere. Aitortu duenez, kasualitatez-edo iritsi da bere bizitzan egin dituen lanbide eta eginbide gehienetara: «Konstante bat da nire bizitzan: denari baietz esatearena. Nik baietz esaten dut, eta gero gerokoak». Eta geroko horiek berezkoa duen estiloaz zipriztindu ditu beti: «Ni beti handira». Garbiñe Ubedak bota dio galdera: «Telebistan zuzendari, gidoilari, aurkezle izan zara. Zein izan duzu gogokoen?». «Zuzendari, noski», erantzun du Martxelo Otamendik. Arriskua hartzeko beldurrik ez du inoiz izan. Beti saiatzea da haren leloa. Filosofia horri itsu-itsu jarraitzen diola egiaztatzen duten hamaika anekdota kontatu ditu. Gaztetan jazotako bat, horren adibide. Tolosako euskaltegian izena eman zuen bere euskara hobetu nahian, eta handik oso gutxira euskaltegiko irakasle aritu zen. «Asteasura klaseak ematera joan nintzen, eta euskaraz nik baino hobeto egiten zuten ikasleak izan nituen. Behin arrepentitu esan nuen klasean, eta amaieran ikasle batek esan zidan ‘Asteasun damutu esaten dugu’». Martxelo Otamendi, bere biografiaren aurkezpenean, Tolosan. JON URBE / FOKU Oztopoak oztopo, atzera egitea ez da sekula haren izaeran egon. Euskaldunon Egunkaria-n zuzendari izateko proposamena egin ziotenean, telebistan aritua zen Otamendi, eta zera pentsatu zuen: «Baina ez dakit ezer prentsa idatziaz. Egunkari bat kontu serioa da». Dena dela, aurrera egin zuen, eta 30 urtez aritu zen zuzendari, Euskaldunon Egunkaria-n hasieran, eta BERRIA-n gero: «Erredakzioan denek zekiten nik baino gehiago. Zuzendari bekaduna izan nintzen». Lehenengo urtean nahiko isilik egon zela aitortu du, baina bigarren urtean betiko Martxelo itzuli zen. «Erresistitu nintzen, baina…» Biografiaren proposamena egin ziotenean ere, hasieran atzera egin zuen: «Erresistitu nintzen, baina Garbiñe Ubedak egingo zuela jakin nuenean, aurrera egin nuen». Txantxetan, edo ez, gogorarazi du Aleka bilduman bi biografia bakarrik argitaratu dituztela: Carlos Garaikoetxea lehendakariarena eta berea. Ausardiaz hitz egin du Otamendik Zerkausiko taula gainetik. Gogoan edukitzeko moduko esaldi bat bota du: «Jende ausartak mugitzen du mundua». Ikastolen sorrera eta Everesten ikurrin bat jarri zutenekoa aipatu ditu. Ezinezkoak zirudien hori egitea, ero batzuk saiatu ziren arte. Eta bere ibilbidean ere filosofia horri esker lortutako mugarri batzuk nabarmendu ditu: Egunkariak-k Joko Olinpikoetan egon behar zuela buruan sartu zitzaionekoa, euskarazko prentsarako oso zailak ziruditen elkarrizketak lortzea… Harreman publikoak izan dira horiek lortzeko modua. Oinarritik hasita: «Zuzendari izendatu nindutenean, ohartu nintzen gure gizartearen parte handi batek ez zekiela euskaraz egunkari bat zegoenik ere. Nire lana hori izan zen. Proiektua ezagutaraztea». Eta, gainera, gustura jardun du lan horretan: «Oso ondo pasatu nuen zuzendari lanak egiten». Bere ausardiak fruitua ematen zuen batzuetan: «Futbol zelaian nengoela, Quim Torra Kataluniako presidentearen ondoan eseri nintzen, eta elkarrizketa bat eskatu nion. Eta eman zigun». Beste batzuetan, ostean, alferrik egin zuen ahalegina. Iñaki Azkuna Bilboko alkate zenari ere eskatu zion San Mamesen bertan, baina «inoiz ez zigun eman». Edonola ere, Martxelo Otamendik eusten dio bere filosofiari: «Galdetu, deitu. Beharbada ezezkoa esango dizute, baina ez dadila izan ez zarelako saiatu».

Gazarako su eten bat erdietsi asmotan ibili diren bitartekariek —hau da, Egiptok, Qatarrek, AEBek eta Turkiak— atzo sinatu zuten AEBetako presidente Donald Trumpek ondutako itun proposamena. Hogei puntu daude jasota dokumentu horretan, baina xehetasun batzuk negoziatzeko daude oraindik. Eta adostutako batzuk urratzen ere hasi dira. Israelek gaur arratsaldean iragarri duenez, Gazara adostutako laguntza humanitarioaren erdia sartzea baimenduko du; hau da, egunean 600 kamioi sartu ordez, 300 baino ez dira sartuko. OCHA Gai Humanitarioak Koordinatzeko Nazio Batuen Bulegoko bozeramaile Olga Cherevko jakinarazi duenez, Tel Avivek erabaki horren berri eman dio NBEri. Azaldu du Hamasi akordioa urratzea egozten diolako hartu duela neurria; talde islamistak ez dituelako bahitu guztien gorpuak entregatu. Hamasek lau gorpu entregatu zituen atzo, argudiatuta gainontzeko bahituen gorpuak birrindutako eraikinen hondakinen azpian daudela, eta horiek aurkitu nahian dabiltzala. Azken orduko horrek haserrearazi egin zuen Israel, eta, iturri ofizialak aipatuz Times of Israel egunkariak jakinarazi zuenez, Tel Avivek egunaren bukaerara arteko epea eman dio Hamasi gainontzeko 24 gorpuak entregatzeko.israelgo hedabideek iturri ofizialak aipatuz kaleratu dutenez, talde islamistak gaur gauean beste lau gorpu entregatzeko konpromisoa hartu du. Halere, Gurutze Gorriak ohartarazi du «erronka handia» izango dela hildako gatibu guztien gorpuak aurkitzea, eta balitekeela horretarako «egunak edo asteak» itxaron behar izatea. AEBetako presidenteak ere gaitzetsi du Hamasek gorpu guztiak entregatu ez izana: «Egitekoa ez da amaitu. Ez dute adostutakoa bete , ez dituzte gorpu guztiak entregatu!», idatzi du Truth Social bere sare sozialean. Halere, Gazako akordioaren bigarren fasea abian dela ziurtatu du. Bigarren fasearen baldintzak eztabaidatzen hasiak zirela azaldu du goizean Qatarko Atzerri Ministerioko bozeramaile Majed al-Ansarik. «Elkarrizketa zailak abian dira; hau da, aztertzen ari dira nola kudeatuko duten Gaza eremu segurua izan dadin eta erasoaldia ez dadin berriro ere abiatu», esan du, AEBetako telebista kate Fox Newsi emandako elkarrizketa batean. Ikusteko dago zer-nolako forma hartuko duen bigarren faseak, aintzat hartuta ez direla gutxi Israelek eta Hamasek hurrengo pausoen inguruan dituzten desadostasunak. Hamas armagabetzea eta Gazan inolako agintaritzarik ez izatea nahi du Tel Avivek; Palestinako talde islamistak esana du, ordea, ez duela armak uzteko asmorik, eta leku bat izan nahi duela Gazako etorkizun politikoan. Bestalde, Hamasen exijentzietako bat da Palestinako estatu burujabe eta independente bat ezartzea, eta Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk behin baino gehiagotan esan du ez duela onartuko Palestinako Estatua sortzea. Horren guztiaren inguruan galdetuta, zalantzak argitu ordez afera are gehiago korapilatu du AEBetako presidente Donald Trumpek, Egiptotik AEBetara bidean prentsari egindako adierazpenetan: «Ez dut estatu bakar baten, estatu bikoitz baten edo bi estaturen inguruan ezer ere esango; Gaza berreraikitzeari buruz ari naiz». Etxe Zuriko maizterra jakitun da Palestinako Estatu bat sortzea zein garrantzitsua den hainbat herrialde arabiarrentzat; halere, azpimarratu du ez duela horri buruzko «ikuspunturik». Are, atzo sinatutako itunari buruzko komunikatu bateratu bat kaleratu dute gaur bitartekariek, eta ez dute Palestinako Estatua sortzeari buruzko aipamen espliziturik egin. Horrekin lotuta, honela dago jasota Washingtonek ondutako eta Trumpek aurkeztutako dokumentuko 19. puntuan: «Gaza berreraikitzeko lanek aurrera egin ahala, eta Palestinako Aginteak bere erreforma programa leialki bete ahala, baliteke azkenean Palestinako estatu bat sortzeko eta autodeterminaziorako bide sinesgarri bat hasteko modua izatea». Torturak eta abusuak «Ofer kartzela izeneko hiltoki batean geunden; eta gizon gazte asko han daude oraindik». Hala kontatu dio bart Al-Jazeera hedabideari Israelgo Ofer kartzelan egondako preso palestinar batek, Gaza hegoaldeko Khan Yunis hirira iritsi berritan, aldeek Gazarako adostutako meniaren lehen faseko trukean aske geratu ondoren. Gauza bera salatu dute atzo askatu zituzten beste preso palestinar batzuek ere: espetxealdian torturak, umiliazioak eta jipoiak jasan dituztela, eta kasik ez zutela ez edateko urik, ez janaririk. Hamasek bizirik zeuden hogei gatibuak entregatu ondoren, Israelek hartutako konpromisoa bete, eta aske utzi zituen 2023ko urriaren 7az geroztik atxilotutako 1.718 palestinar eta bizi osoko espetxealdira zigortuta zeuden 250 preso —deportatu egingo dituzte horietatik 154—. Bada, Palestinako osasun langileen jarduna gainbegiratzen duen GKE gobernuz kanpoko erakunde Healthcare Workers Watchek ohar baten bidez jakinarazi duenez, atzo aske geratutako 55 preso osasun arloko langileak dira, hala nola erizainak eta medikuak; are, horietatik 44 ospitalean lanean zeudela hartu zituzten atxilo. 60.500 Zenbat milioi euro beharko diren Gaza berreraikitzeko. Nazio Batuen Garapen Programaren arabera, gutxienez 60.500 milioi euro beharko dira Israelen erasoaldiaren ondoren Gaza berreraikitzeko. Are, horietatik 17.300 milioi euro datozen hiru urteetan inbertitu beharko lituzkete zerrendan bizi ahal izateko. Adostutako trukearen bidez, aske geratu dira, guztira, 1.968 preso palestinar; dena den, oraindik ere 10.000 palestinar baino gehiago «legez kanpo atxilo» daudela salatu du PAN Palestinako Aginte Nazionalak, sare sozialen bidez. Haren arabera, gainera, azkeneko bi urteetan gutxienez 77 pertsona hil dira Israelgo kartzeletan preso zeudela, eta 360 adingabe baino gehiago atxilo daude. Horrekin lotuta, Israelgo armadak dagoeneko identifikatu ditu Hamasek atzo entregatutako lau gorpuak; horren arabera, haietako bat 2023ko urriaren 7an jasandako zaurien ondorioz hil zen, bestea, berriz, Hamasek «erail» zuen. Identifikatutako beste bi gorpuen senideek ez dute baimenik eman haien izen-abizenak kaleratzeko. Bestalde, Israelek hildako 45 palestinarren gorpuak entregatu dizkio Gurutze Gorriari, eta hark zerrendara eramango ditu. Aldeek erdietsitako akordioaren arabera, Israelek Gazaren aurkako erasoaldia eteteko betebeharra dauka. Halere, Israelgo soldadu batzuek sei palestinar hil dituzte gaur goizean Gaza hirian, tiroz, Israelgo armadak berak baieztatu duenez, argudiatuta palestinar horiek «gehiegi» hurbildu direla soldaduengana. Horrez gain, drone bidez hil dituzte hiru pertsona hiri horretan, Palestinako Wafa albiste agentziaren arabera. Eta Al-Jazeera hedabideak gehitu duenez, beste pertsona bat hil dute Khan Yunisen, zerrendaren hegoaldean.

James Joyce, Ernest Hemingway, William Faulkner, Truman Capote, Joyce Carol Oates eta literatura unibertsaleko beste hainbat izen handi euskarara ekartzen aitzindarietako bat izan da Xabier Olarra (Tolosa, Gipuzkoa, 1953), eta sari handi batekin aitortu dio urteetako lan eskerga hori orain Espainiako Kultura Ministerioak: Itzultzaile Baten Obrari Emandako Espainiako Saria eman diote, eta euskara «normalizatzen eta aberasten egindako ekarpen itzela» goraipatu. Olarra euskarak «inoiz izan duen itzultzaile bikainenetako bat eta emankorrenetako bat» dela ere esan dute. Baita beste hau ere: «Nobela beltza euskal literaturara ekarri zuen lehena, aitzindaria da Olarra, eta aise ibili da hara-hona askotariko genero, garai, erregistro eta hizkuntzetan. Berrogei urtetik gorako ibilbide luze eta bikaina da harena, eta itzulitako lanen kalitatean eta konplexutasunean nabarmentzen da hori». 1980ko hamarkadan hasi zuen itzultzaile ibilbidea Olarrak, eta Igela argitaletxea izan da ordutik honako bere ibilbidean ardatzetako bat, ardatza nagusia izan ez bada. 1989an jarri zuten hura martxan Joseba Urteagak, Jose Manuel Gonzalezek eta hirurek, eta euskal itzulpenak izan duen argitaletxe emankorrenetako bat izan da. Igelak argitaratu eta Olarrak itzulitako lanen zerrendan daude, besteak beste, Francis Scott Fitzgeralden Gatsby handia (1990), Truman Capoteren Odol hotzean (1993), Dashiell Hammetten Uzta gorria (1996), Oliver Sacksen Antropologo bat Marten (2003), Agatha Cristieren Orient-Expresseko hilketa (2004), Jim Thompsonen 1280 arima (2006), J.R.R. Tolkienen Hobbita (2008), Lorenza Mazzetiren Zerua gainbehera dator (2010), James Joyceren Ulises (2015) eta, berriena, Joyce Carol Oatesen Bortxaketa: amodiozko istorio bat (2023). Jatorrizko hizkuntza ingelesa, frantsesa, arabiera zein italiera izanik euskaratu ditu literatur lanak. Eta hainbat izan dira jorratu dituen literatur eremuak ere, nahiz eta nobela beltza izan den beharbada hurbilen izan duen generoetako bat —hura izan zen, hain justu, hasierako Igelaren bereizgarria—. Duela zenbait urte BERRIAri kontatu dionez, Dashiell Hammett idazleari esker zaletu zen bera nobela beltzera. [articles:1265960] Aurrez ere hainbat aitortza jasotakoa da Olarra. Hirutan irabazi du, esaterako, itzulpengintzako Euskadi saria: 2006an, Raymond Queneauren Estilo liburuak lana euskaratzeagatik; 2012an, Arantzazu Royorekin batera, Alaa Al-Aswaniren Jakobian eraikina liburua itzultzeagatik; eta 2016an, berriz, James Joyceren Ulises lan mardularen itzulpenagatik. 2013an, Dabilen Elea saria ere jaso zuen, egindako ibilbideagatik. Ez da, bestalde, Espainiako Itzulpengintza Saria jaso duen lehen euskal itzultzailea —30.000 euro jasoko ditu sariarekin—. Haren aurretik, Josu Zabaletak (Legazpi, Gipuzkoa, 1948) jaso zuen aitortza bera 2013an, ibilbideari egindako aitortza gisa orduan ere. «Poza, besterik ezin dut esan» Saritua izan delako notizia gaur bertan jakinarazi diote Olarrari berari ere. Eta ordutik ordu gutxi batzuk baizik iragan ez zirenean hartu du tartea BERRIArekin mintzatzeko. «Poza», hori izan du lehenbiziko sentipena. «Pilotariek partidu bat jokatu eta hura irabazi berritan zer moduz dauden galdetzen dietenean bezala: poza, poza sentitzen dut, besterik ezin dut esan», azaldu du, umoretsu. «Horrenbeste urte lan jakin batean arituta, norbaiti bururatu zaio hori saritzeko modukoa dela. Ez dakit arrazoi askorekin edo gutxirekin, baina niri egokitu zait, eta ez daukat ezer egiterik». «Horrenbeste urte lan jakin batean arituta, norbaiti bururatu zaio hori saritzeko modukoa dela. Ez dakit arrazoi askorekin edo gutxirekin, baina niri egokitu zait, eta ez daukat ezer egiterik […] Poz handia sentitu dut» XABIER OLARRA Itzultzailea Egindako ibilbideagatik ez ezik, beste itzultzaile batzuen bidelagun eta «irakasle» izateagatik ere egin diote aitortza Olarrari. Dudati mintzatu da horretaz, iradoki du ez dela «bereziki» ahalegindu horretan, lanaren parte izan duela, baina ezin disimulatuzkoa izan zaio esker ona. «Ni ez naiz horretan bereziki saiatu. Ibilbidean, nik gauza batzuk itzultzen nituen, eta beste batzuetan beste batzuei esaten nien: ‘Itzuliko duzu zuk hau? Eta zuk beste hau?’. Eta gero, noski, obra horiek editatu egin behar dira. Eta, editatzeko, itzulpen horiek irakurri egin behar dituzu, eta zer zuzendu eta zer hobetu ikusi, eta lagundu. Lan hori beharrezkoa da, behar izaten baitugu besteen iritzia, eta niri, tarteka, egokitu zait egitea, saiatu naiz, eta batzuek estimatu dute».

Nazioartean urak nahasi badira ere, ontzia norabideari eusteko gai da. Beste hitz batzuekin, baina mezu hori igorri nahi izan dute gaur Eusko Jaurlaritzako eta Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako foru aldundietako ordezkariek. Zerga bilketaren datuak oinarri hartuta egin dute zehaztapen hori; izan ere, okerrik ezean, foru ogasunek iaz kalkulatu baino 373 milioi gehiago bilduko dute aurten zergen bidez. Eta aurreikusi dute datorren urtean beste marka bat ezarriko dutela: 21.130 milioi euro biltzea espero dute, aurten baino mila milioi euro gehiago. Finantzen Euskal Kontseiluak bilera egin du gaur, Gasteizen, zerga bilketaren itxiera eta datorren urtekoaren aurreikuspenak hitzartzeko. Kalkulatu dute aurten zerga bilketa nabarmen handituko dela iazkoaren aldean, eta lehen aldiz gaindituko duela 20.000 milioi euroren langa. Aurreko urteko datuekin alderatuta, %9,7 egingo du gora bilketak. iFrameResize({ log: true },’#zerga’); Ekonomiaren bolada onarekin lotu du igoera hori Noel D’Anjou Eusko Jaurlaritzako Ogasun sailburuak, eta mutualistei egin beharreko itzulketen motxila gainetik kendu izanari. Izan ere, aitortu duenez, aparteko ordainketa horrek «nabarmen» eragin zuen iazko bilketan: 800 milioi inguru izan ziren. Zama hori gabe, eta lan merkatuaren bilakaera onak eta kontsumo pribatuak lagunduta, zerga bilketa aurreikusi baino gehiago handitzea ekarriko duela adierazi du sailburuak. Hain zuzen, errenta kanpaina onak izan du eraginik handiena bilketan, aurreikusitakoa gainditu baitu hiru lurraldeetan: %13,4 egingo du gora guztira. Hau da, 941 milioi gehiago jasoko dira orotara. Gora egingo du BEZak ere: %10,2 gehiago jasoko da, 700 milioi inguru. Behera egingo du, ordea, sozietate zergak: %14,3 gutxiago biltzea espero da, 250 milioi gutxiago denera. COVID-19aren krisian amildu zen baino bi puntu gehiago da hori, %12ko jaitsiera izan baitzuen orduan, 150 milioi inguru. Agintariek ez dute kezka ezkutatu, eta adierazi dute mundu osoko egoera nahasiaren isla dela datu hori, industriaren motelaldiak edo esportazioen jaitsierek erakusten dutenez. Hori dela eta, enpresei laguntzeko garaia dela aldarrikatu du Ramiro Gonzalezek: «Ziurgabetasunari aurre egiteko gai baldin bagara, indartuta aterako gara». Bide beretik, Elixabete Etxanobek ere zerga berrikuspenean jaso ziren enpresentzako kenkari berrien garrantzia azpimarratu du. Mezu horiekin bat egin du Eider Mendozak ere, Gipuzkoan egoera zertxobait hobea bada ere. Han, BGAEei lotutako itzulketek eragin dute jaitsiera. Edonola ere, nabarmendu dute datorren urteko aurreikuspenek baikorrago izateko aukera ematen dutela, bilketak gora egingo duela espero baita. Zehazki, sozietate zergaren bitartez aurten baino 58 milioi euro gehiago biltzea espero da. Errenta zergaren bidez, berriz, 134 milioi euro gehiago, eta BEZ zergaren bidez, 642 milioi gehiago. Dirua, herritarren patrikan Haizea aldeko izatea espero da, eta horri esker 2026an zerga bilketa ere are gehiago handitzea. Foru ogasunek kalkulatu dute 21.130 milioi euro bilduko dituztela, aurten baino mila milioi euro gehiago (%5,2). Gehiago lirateke zerga berrikuspena onartu izan ez balitz, aldundiek kalkulatu baitute 335 milioi euro gutxiago bilduko dutela horren ondorioz. Ez diote garrantzirik eman, halere, nabarmendu baitute diru hori ogasunen kutxan egon ordez herritarren patrikan egongo dela. Jaurlaritzarentzat izango dira bildutako hamar eurotik zazpi: 14.143 milioi euro guztira. Bizkaiak jarriko du erdia baino zertxobait gehiago: 7.122 milioi (%50,36); Gipuzkoak, 4.740 milioi (%33,52), eta Arabak, 2.279 milioi (%16,04). Kutxa partekatu horretan jarri beharreko kopurua baino gutxiago bilduko dutenez, Egokitzapeneko Funtsetik 127 milioi jasoko ditu Arabak, eta 41 milioi Gipuzkoak. Horiek horrela, erakunde guztiek baliabide nahikoa izango dute 2026ko aurrekontuak ontzeko, Eudelek udalei «zuhurtzia» eskatu badie ere. Jaurlaritzak hilaren 28an onartuko du berea, eta D’Anjouk berretsi duenez inoizko handiena izango da, besteak beste, mila milioi euroko zorpetze ahalmen gehigarria izango baitu horretarako. Bereziki industria indartzeko erabiliko da diru hori, eta azpiegitura teknologikoa, energetikoak eta zientifikoak bultzatzeko. Sailburuak nabarmendu du, ordea, ezohiko gastu bat izango dela, eta heldu den urteko aurrekontuetan helburu nagusia «inbertsio produktiboak handitzea» izango dela.

Igandean Gasteizen Hispanitatearen Egunaren harira izandako liskarrek soka luzea ekarri dute. Falange Espainola eskuin muturreko taldeak antolatutako mobilizazioek antifaxisten erantzuna izan zuten, eta Ertzaintza antifaxisten aurka oldartu zen. Liskar gogorrak izan ziren. Hemeretzi pertsona atxilotu zituzten, eta guztiak aske geratu ziren iluntzean, desordena publikoagatik auziak irekita. «Begi bistakoa da ez ginela gai izan segurtasuna bermatzeko», adierazi du Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun sailburuak. [articles:2148292] Sailburuak propio deitu ditu hedabideak arratsaldean, Ricardo Ituarte Segurtasun sailburuordeak esan ostean «euskal faxistak» izan zirela oldarraldia eragin zutenak. «Onartezintzat» jo ditu hitzok EH Bilduk, eta atzera egiteko exijitu: «Zuhurtziarik gabeak eta lekuz kanpokoak izan dira, eta nahasmendua eta tentsioa besterik ez dute eragin». Koalizio subiranistak azalpenak eskatu dizkio Segurtasun Sailari. Eta Sumarrek ere bai: galdera sorta bat erregistratu du Eusko Legebiltzarrean, Segurtasun Sailak Falangearen ekitaldiaren, hura baimentzeko protokoloaren eta polizia operazioaren inguruko informazioa eman dezan. «Erantzule bakarrak dira euren jokabide bortitz eta totalitarioarekin atzo herritarrak arriskuan jarri eta hiri ondare publiko eta pribatuari kalte egin ziotenak», esan du Zupiriak agerraldian, eta erantsi gertatutakoa ez zela izan «kontzentrazio faxista baten aurrean antifaxismoak egindako gauza bat-bateko bat». Haren hitzetan, «atzoko irudiek argi eta garbi erakusten dute atzean zerbait antolatua» dagoela, «aldez aurretik prestatutakoa». Espainiaren batasuna ez da ez bozkatzen ez negoziatzen lelopean, Falangeak Gasteizen egin zuen atzo Hispanitatearen Eguneko bere ekitaldi nagusia, eta horrek eskuin muturreko taldearen kontrako mobilizazioak eragin zituen. Besteak beste, Ernaik, GKSk eta Jarkik egin zuten protestarako deia, eta istiluak izan ziren. Manifestariek harriak eta objektuak jaurti zituzten, eta Poliziak foam balak eta negar gasa erabili zituen. Hainbat lagun zauritu ziren: bi aldeetako manifestariak, ertzainak —hogei, Segurtasun Sailaren arabera— eta kazetari bat ere bai, gutxienez. «Lan profesionala» «Uste dut gertakizun horiek Ertzaintza behartzen dutela jokabide horiek modurik zehatzenean aztertzera eta erantzun egokiak ematera», esan du Zupiriak. Izan ere, Ertzaintzak egindako lana babestu du, euren «lan profesionala» goraipatuz eta «egoera zail batean izandako portaera duina» nabarmenduz. Era berean, aipatu du poliziaren buruek «egokiena» iruditu zitzaien esku hartzea ezarri zutela, eta konfiantza duela euren irizpideetan, bera ez baita «espezialista» horrelako operatiboetan. Jakinarazi du Ertzaintza atzoko irudiak aztertzen ari dela, «hurrengoetarako zerbait zuzendu edo hobetu» daitekeen ikusteko. Ertzaintzako sindikatu korporatiboek, baina, haren kudeaketa kritikatu dute. Euspelek eta Sipek salatu dute operazioan hutsegiteak izan zirela, eta agerian geratu direla agente falta eta aurreikuspen eta koordinaziorik eza. Ernek, bestalde, Ertzaintzako arduradunen dimisioa nahi du. Zupiriak esan du Falangearen atzoko ekitaldia «legezkoa» zela, «gustatu ala ez gustatu», eta bera, Segurtasun sailburu gisa, ez dela inor manifestazioak edo alderdi politikoak debekatzeko. Gogoratu du auzitegiei dagokiela horrelako ekitaldiak debekatzea eta alderdien esku dagoela legea aldatzea, «gauzak beste modu batera izan daitezen». Ildo horretatik, harago joan da Ramiro Gonzalez Arabako ahaldun nagusia: Falangea legez kanporatzeko eskatu du, SER katean egindako elkarrizketa batean. «Gure gizartean badago diskurtso antifaxista bat, indarkeria erabiltzea justifikatzen duena, eta hori onartezina da», esan du Zupiriak. Haren hitzetan, ezin zaio «inportantzia» kendu gertakizun horietan indarkeria erabiltzeari, eta ezin da onartu «indarkeriaren erabilera zuritzen edo indarkeriaren erabilerari garrantzia kentzen diotenen diskurtsoa».